v 0.9

 

WOORDENLIJST NEDERLANDS – VALLEKEBERGS

r  
raad raod
raad geven (raden) → rao
raadgever → advizäör, → raodgever
raadhuis gemeintehoes, → raodhoes, → sjtadhoes
raadsel raodsel
raadsman → advekaat, → verdeidiger
raadsman (onbevoegd) hèğğenadvekaat
raadzaam gerao
raak pries, raak
raambiljet → affiesj), → plekaat, → raambieljèt
raamdorpel (geboord afvoergaatje in ... om condenswater naar buiten te geleiden) waternaas
raamomlijsting sjabrang
raamwerk → freem, gesjpan, kezien, III lies, raam
raapappel rebauw
raapknol reub
(raap)olie voor olielamp kenkolie
raapzaad reubzaod
raapzaadolie sjmout
raar vraem
raaskallen (ijlen) iele, → raoskalle
raaskallen (onzin praten) → bazele, dazele, raoskalle
rabarber rebarber
rabat rebat
rabauw rebauw
rabbelen (onverstaanbaar spreken) → knotere, rauwele
race-auto renwage
race-kak ord. → aafgank
rad raad
rad in watermolen meuleraad, → sjoeperaad, → sjöpraad
raden (aanraden) → rikkemendere
raden (... naar) → rao
radiateur radiatäör
radicaal (volledig) → gans, raddikaal
radijs redies
radslag maken raadsjloon
rafel → fra(a)njel, vedzel
rafel(draad) → vaensel
rafelen → rufele, → vedzele, → vetse
rafelend floezetig
ragebol sjpinnejeger
rail reel
rakelijzer → kacheliezer, → raocheliezer, → sjtoveniezer
rakelings  sjaeres
raken rake, treffe
raken (het ... v.e. bal of knikker bij een spel) tietsje
raket rekèt
rakker batteraaf, → däögeneet
rakkers jäön
ram sjaopebok
ramen (schatten) begruète, rame, sjatte
rammel (slaag) sjmağğe, → zjwens
rammelaar (mannetjeshaas/-konijn) → raekel, → rammelaer, → remmelaer
rammelkast (oud rammelend rijtuig) → rammelskas
ramp geisel, kattestraof, → ramp
rangeren (soigneren) → ranzjere, → swanjere
rangschikken → rangsjiekke, ranzjere
ranken (peulvruchten ontdoen van harde rank) renge
ranselen → verknauwele
rantsoeneren ransenere
ranzig gats
rap nietsj
rapaille rapalje, → krauw
rapen (na de oogst achtergebleven veldvruchten .../verzamelen) zeumere
rapen van kruid gae, giè, → kroewe
rappelleren mane, rappelere
rapport versjlaag
rapporteren versjloon
rare kwast → flabbes, kluje
rasp raspel
rataplan → kómbermes
rats (in de ... zitten) kniepe (‘m ...), → poepere (ziette te ...)
ravage ravaasj
raveelbalk-constructie in dakspanten voor schoorsteen-opening brooktraef
ravijn aafgrónd, → ravien
ravitaillering ravitajering
ravotten → battere, → klabattere, → kroewe, rölse
ravotten in of met water → planjere, → plare
razen/fluiten van de wind joechele
razen (schreeuwen, tekeergaan) → baljoene, mietere, oetvare, opsjpele, → raoze, → roeze, → sjelle
razen (voorbijsnellen, woeden) → raoze, → roeze
razend t.g.v. ziekte II döl
razend (woedend) hèlsj, → kolaeretig
razernij → raos
reactie (nadelige ...) tek, → truuğsjlaag, weersjlaag
reageren fig. → boezjere, → gebière, → hemme
reageren op → gebière (... nao), → hemme, → ingoon (... op), insjpringe (... op)
reanimeren biebringe
rebels rebelsj
rebuut (uitschot) rebu, → krauw
recept resep
rechaud sjotel(s)wermer
recherche resjerzje
rechercheur risjersjäör
recht rech
recht (het eerste ... op koop) veurhand
recht van lijf en leden gera
rechtaan rechdoor
rechten (voor zijn ... opkomen) → mentenere
rechter → rechter
rechterlijke instelling → gerech, → geriech
rechtgeaard ech
rechtlijnig haamvas
rechtop gaan staan of zitten hoagkómme
rechtopstaand → huubsj, → sjtiel
rechts rechs
rechtschapen rechsjaope, rejel
rechtstreeks rechsjtreeks
rechtszaken (beunhaas in ...) hèğğenadvekaat
rechtuit → rechoet
rechtvaardigen goodkalle, → rechvaerdige
rechtvaardigheid rech
reclame → proppeganda, → reklaam
reclamebeeld sjpot
reclamedrukwerk pamflèt, sjtruijbieljèt
reclameren riklemere
recommanderen → rikkemendere
record rekaor
recycling krinkloup
redacteur riddektäör
reddeloos ğoek
redden (behelpen) → behelpe, helpe, → redde
redden (doorstaan) → redde
redelijk → sjappelek
reden grónd, gróndsjlaag, rae
redeneren → klasjenere
redetwisten → dispetere, → vreigele
redevoering → toesjpraok
redmiddel mojeng
reëel ech, rejeel
reeks riej, → rits
reeks troefkaarten miezel
reep (hoepel) reip
reep papier sjtrouw
reet (bilnaad) → reets
reet (kier) reets, → sjpleet
regel reigel
regel (als ...) → algaons
regelaar → reigelaer, → reigelnaef
regelen besjtèlle, reigele, sjieppere, versere
regelen (iets ... met belangenverstrengeling) madzjele
regeling (ordening) besjtèl
regelmaat reigel, reigelmaot
regelneef → reigelaer, → reigelnaef
regelrecht → reigelrech
regen rege
regen (“loodrechte” ... die blaasjes veroorzaakt in poel) bläöskesrege
regenachtig → II mies, miezer(t)ig, mónketig, → regenechtig
regenachtig winderig bujig
regendag Maria-Ziep, regendaag
regenen (langdurig zacht ...) zeivere
regenmantel → kebao, keep, pillerien
regenpijp → kaanjelspiep, → regepiep
regenscherm → parrepluuj, → perrepluuj
regenslag (zijde v.h. huis waar ... staat) sjlaagziej
regenton → regetón
regenworm → perink
regime rezjiem
regiment rizjement
register III lies, regiester
registratiekosten → kwoadgeld, → sjriefgeld
registreren voor deelname insjrieve
regulateur riggeletäör
reiken (ver ...) → grejje, → griè                                                                          
rein baar, loeter, zuver
reine-claude → ringelaote
reinvaar → reinvaan
reisduif posdoef, → reisdoef
reisklaar gesjteveld, reisvaerdig
reizend koopman → kink, → krièmer, → reiziger, → sjpenzelekrièmer
reiziger passezjeer
rek rèk
rekel (deugniet) batteraaf, → däögeneet
rekel (mannetjeshaas/-konijn) → raekel, → rammelaer, → remmelaer
rekenen op → vertroewe
rekening houden met insjpele op
rekenmachientje rekenmesjieneke, tèlmesjieneke
rekenschrift siefersjrief
rekest rekes
rekken (traineren) rèkke, trènere
rekstok rèksjtok
rekwest rekes
rel krawal
relaas verhaol
relatie kinnes, relasie
relatief betrèkkelek
relaties (wisselvallig of lichtzinnig zijn in ...) fladdere
religie gelouf
relikwie rillekwie
relikwieënkastje sjrien
relmuis zevesjläöper
rementen (lawaai maken) pesjtakele, → sjpektakele
remise remies
remmel (knuppel) → knöppel, prengel, → remmel
remplaçant → plaatsvervenger, → ramplesant, rezerf, → suuppliant
ren (snelle loop) → ren
renet renèt
renet (grove ...) rebauw
rennen → vetse
rennen (van vee door weide) bieze
renoveren hersjtèlle, opfliekke, resterere, rinnevere
rente → intres, → rente
rentenieren rentenere
rentmeester → rentmeister
repareren biesjoestere, ripperere
repareren (van kleding) fliekke, lappe, versjtèlle
repelen raekele
repen (hoepelen) reipe
repertoire rippertwaar
repetitie → rippetiese
reportage rippertaasj
reppen → boezjere, → gebière, → hemme
reprimande oetbrander
republiek rippebliek
reputatie rippetasie, roop
reserve → plaatsvervenger, → ramplesant, rezerf, → suuppliant
reserveren besjpreke, rizzervere
reservoir → rizzervwaar, → tenk
resoluut rizzeluut
respect ièrbied, respek
rest (voor de ...) euverigens
restant → euverbliefsel, → euversjot, res
restant v.e. drank of vloeistof klats
restaureren hersjtèlle, opfliekke, resterere
resteren euverblieve, restere
resterende (het ...) mières (ʼt ...)
restvlees (stukken ..., die overblijven na het fileren) kaddele
resultaat aafloup, rizzeltaat
resumerend → al-mèt-al, → oeteindelek, → sómmesemares
retourneren retoernere
retraite → retraet, → verdepingsdaag
reube reub
reuk odäör
reukwater → odäör, → odeklón
reukwerk rukes
reumatiek rimmetiek
reutelen (van zieke of stervende) röchele
reuzel (gestolde ...) sjmout
reuzel (varkensvet) → sjmals, → vaerevèt, → verkesvèt
revancheren revaozjere
revers revaer
revolutionair bolzjewiek
revue revu(uj)
rib ruub
ribbel riebbel
ribstukje kortelèt
richel riechel
richten miekke, riechte
richtig riechtig
richting geven dirizjere
richting (in de ... van) → haer, → heen, → obbaan
richting (in die ...) daoroets
richtingaanwijzer → riechtingaanwiezer
richtinggevend geriech
richtsnoer leijdraod, sjtèlreigel
riektand gaffelsjank, → sjank
riem reem
riet reet
riet (met ... herstellen) rete
rieten rete
rietje reetsje
rij riej
rijbaan II weeg
rijden → II rieje, → vare
rijgbal (lederen ...) riejbal
rijgdraad traochelvaam
rijgen I rieje, traochele
rij(g)laars riejlaars
rijglijf kers(j)èt
rijgnaald traochelnaold
rijk riek
rijke boer hièreboer
rijkeluiswens riekeluujswunsj
rijksdaalder (oude ...) paersjoug
rijkspolitieman zjenderm
rijksveldwachter bao, → rieksveldwachter
rijkswachter zjenderm
rijles riejlès
rijm (bevroren dauw) II riem, roevros
rijm (gedicht) gediech, I riem
rijmen (dichten) diechte, rieme
rijmen (rijpen) rieme
rijp (bevroren dauw) II riem, roevros
rijp (bruin van kleur) worden van hazelnoten → vuze
rijp (volgroeid, in staat om te vliegen (van vogels)) vlök
rijp (volgroeid, wijs) riep
rijp, volwassen (van mens) → vlök
rijp worden riepe
rijpen (over...) mäöre
rijpen (rijmen) rieme
rijshout (dun takje ...) → gaaspel, ries
rijsstok gaerd, → plantesjtek, → sjtek
rijst ries
rijstebrij (dunne ...) riestepap
rijten riete
rijtjeshuis koleniejshoes
rijtuig gevaer
rijtuig (oud, rammelend ...) → rammelskas
rijtuig (tweewielig ... voor één paard) doğkar
rijzen rieze
rijzig → sjtaats
rijzig, lang en mager reizig
rillen → sjoevere
rimpel rumpel
rimpelen (huidplooien in gezicht krijgen) rumpele
rimpelig rumpsjeltig
rimram (rompslomp) rómpsjlómp
ring rink
ringeloren (kort houden) bedwinge, → bejje, → bendige, korthoute, → ringeloare
ringelwikke II rief
riool knaal, → riool
riskant gemein, → gevièrlek, → link                                                    
riskeren besjtoon, → riskere
ritselen riespele, rietsele
ritselen (knoeien) → bedrege, befoetele, → belazere, bemietere, niè
ritselen (regelen) rietsele, versere
ritselen van papier kniespere
ritsig hietsig, → luipsj, sjpelig                                                                    
rivierbedding bèdding
rivieroever van paalwerk voorzien om aarde tegen te houden batte, → bekieste
riviertak sjtrank
robbelen (buik) → roebbele, → rómmele
robbelen (over een oneffen oppervlakte heen hobbelen) roebbele
robbelen (rommelen, een dof rollend geluid maken (bij naderend onweer)) hómmele, → roebbele, → rómmele
rochel (fluim) → fluum, → greun, → kaatsj
rochelen röchele
rochet rosjèt
roddelaarster → blejjer
roddelen → bekalle
rode roa
rode fopneus sjtoepnaas
rode grenadine (van limonadesiroop) rojo
rode hazelnoot rièmsjenoot
rode kool roadmoos
rode metselsteen → baksjtein, briek, → roa
rode peperboompje kelderhenske
rode schmink I roesj
rode sluitkool kaboetsj, → kappeshuid
rodehond roa’nhónd
roede (staaf/stang (trap-, gordijn- of slederoede), disselboom, lengtemaat, vlaktemaat) roow
roe(de) (van Zwarte Piet) I roew
roeien roeje
roeiriem pletsj, roejsjpaan
roek rook
roekeloos euvermeudig, veurwietsig
roekoeën roekoewe
roem roop
roem (er ... op dragen) II veursjtoon (ziech laote ... op)
roemen bij kaartspel melle
roemen (loven) ière, kómplementere, prieze
roemer ruèmer
roep roop
roepen rope
roeping reuping
roepnaam voor de koe moetsj
roer roor
roeren reure
roerzeef pasfiet
roes I roesj
roest ros
roesten roste
roestig beros
roestplek in linnengoed iezermaol
roet root
roetaanslag van de gidsenlamp in de grot lampezjwart
roetsjen → roetsje
roffelen roeffele
roggebrood roggebroad, zjwartbroad
roggebrood (klein, hoekig) briek
roggebrood (rond) boerebroad
roggebroodje (hard ...) sint-teunisbruèdsje
rok (frak) → frak, → sjliepjas, → zjwalbersjtart
roken (bovenmatig ...) pave
roken (in rook hangen ter verduurzaming) ruike
roken (schoorsteen) rouke
roken (tabak) → dampe, → rouke, zjwame
roken (veel ...) → vlemme
rokjas → frak, → sjliepjas, → zjwalbersjtart
rokkenjager → sjanseremmel
rolgordijn aan de binnenzijde → sjtaor, → zjallezie, → zónnesjerm
rollaag → koplaog, rollaog
rollator loupkerke
rollebollen rölse, → winsjele
rollen trölle, winsjele
rollen in mul zand wk. mölle
rolletje garen piepke
romer ruèmer
rommedoe → Herfse kiès, → rómmedoe, → sjtinkkiès
rommel (slechte waar) → boch
rommel (waar wanorde heerst) → kómbermes, rotzooj, → verkesjtal, → zjweinesjtal
rommelaar plónderaer
rommelen (buik) → roebbele, → rómmele
rommelen, een dof rollend geluid maken (bij naderend onweer) hómmele, → roebbele, → rómmele
rommelen v.d. maag opsjpele
rommelmarkt vluèmert
rommelpot → foekepot, → rómmelspot
rommelwinkel pröllebazaar
rompslomp rómpsjlómp
rond (om en nabij) → umsjtreeks
rond (rondom) → róndum, → róntenum, um
rondbazuinen oetdrage, → róndblaere, → róndblejjere
rondbrengen (op bestelling) oetbringe
ronddolen sjevere, toeffele
ronddraaien → toervele
ronddraaiende nokkenas in molen sjpeleman
ronde runde
rondgang umgank
rondgang rond een gebouw umloup
rondje als traktatie → rundsje, → toernee
rondkijken (nieuwsgierig ...) → naze
rondkomen (financieel) → daokómme
rondlopen (doelloos besluiteloos ...) sjevere
rondlopen (onvast) dazele
rondneuzen → sjpienze
rondom → róndum, → róntenum, um
rondreis toernee
rondreizende muzikant inz. doedelzakspeler trioolder
rondrijden toere
rondschrijven sirkelaer
rondslenteren jatse
rondte runte
rondtollen → toervele
rondtollende beweging → toervel
rondtrekken v.e. optocht trèkke
rondtrekkende koopman → kink, → krièmer, → reiziger, → sjpenzelekrièmer
ronduit → rechoet
rondvertellen oetdrage, → róndblaere, → róndblejjere
rondvliegen (hinderlijk ... van insecten) toerre
rondzwaaien met kwast (bv. bij zegening) kwiespele
rong (staander) rón
ronselaar rónselaer, zièleverkuiper
rood road
roodachtig → bevoes, → roadechtig, → ruètelek, I voes, voessig
roodborstje → roadbörsjke
roodharig persoon blauwe (scherts.), roa
roodstaartje → roadsjtertsje, → wientepperke
roof (beroving) rouf
roof (wondkorst) → rouf
rooien (bosperceel ...) bosje, → kale
rooien van veldvruchten oetdoon
rook zjwaam
rook maken bläöke, → zempe
rook (vette dikke ...) kwalm, → walm
rookartikelen → roukes, → zjwames
rookhok/- huis/- kast ruikes
rookkanaal (schoorsteenkanaal) sjouw
rookvlees → geruik (... vleisj), ruikvleisj
rookwaar → roukes, → zjwames
room kraem, roum
roomhoorntje kraemwörtelke
Roomse kamille hummesknuipke
roomtaart kraemkook
roos roas
roos (wilde) hèğğeroas
roosteren ruèstere
rosbief → rosbuuf
rose raos
rossig → bevoes, → roadechtig, → ruètelek, I voes, voessig
rot (door en door ...) → sjnoef(s)rot, → sjnoetsrot
rot (ellendig) → erbermelek
rot- (slecht) voorv. sjnert-
rotgebroed (onbevrucht, ... van eieren) voel
rothond hóndskrağ
rotje (stukje vuurwerk) → bumke
rotstre(e)k(en) → batteravesjtreek, → kwoajóngessjtreek, loezesjtreek, → sjtröppetuèn
rotten van fruit en groenten voele
rotvent blieksem, pokkeliejer, → sjlechreem, sjmeerkanes
rotwijf → krağ
rotzak blieksem, → sjlechreem, sjmeerkanes
rotzooi → kómbermes, rotzooj, → verkesjtal, zjweineriej, → zjweinesjtal
rouge I roesj
roulatie → roelasie, umloup
route I roet, róndgank
roven → klauwe, rouve, tiekke
rovershol, roversnest → ruiversjho(o)l, ruiversjnès
royaal (kwistig) → goodgaefs
roze raos
rozenbottel (wilde ...) papemötsj
rozenkrans noster, paternoster, roazekrans
rozet rozèt
rozijn rezien
rubber gum
rubberoid → daaklaer, → papendèk
ruche I roesj
rug → poekkel, röğ
rug (de ... wassen (van je collega-mijnwerker)) poekkele
rug (een last of een kind op de ... dragen) poekkele
rug (op de ...) krómmejak
ruggengraat, ruggenstreng → röğğegraat, → röğğesjtrank
rugkorf → bot
rugkorf (halfronde ... van een marskramer kiep
rugpijn (door het dragen van koopwaar) krièmer
ruien (van haren) → ruzele
ruien (vogels) → II moete, → ruzele
ruige berenklauw duvelsklauw
ruiken ruke
ruiker boekèt, toef
ruil (een slechte ... doen) II vertoesje
ruilen → inrule, inwiessele, → rule, toesje, umtoesje, → II vertoesje
ruil(ing) II toesj
ruim ruum, wied
ruimen rume
ruimte → ruumte
ruimte (een  ... binnenkomen) inkómme
ruimte (inwendige ... ) ruum
ruimte (vertrek) vertrèk
ruimtevaarder astrenaut
ruimzittend (kleding) rojaal, völlig
ruin ruun
ruïne rewien
ruïneren (vernielen) → vertestewere
ruis II roesj
ruisen riespele, roesje
ruisen of dwarrelen van sneeuw, bladeren of neerslag riezele
ruisen (zacht ...) soeze
ruit II roet
ruiter ruter
ruiterlaars (grote ...) sjtevel
ruitje (versieringsmotief) ruteke
ruitjesgoed ruutsjessjtof
ruitvormig dropje pestielke
ruizelen riespele
ruk roef, roets, trèk
rukken riete, roepe, roetse
rul (zand of aarde) möl
rumoer (lawaai) → sjpektakel
rumoer (ophef) → ambras
rumoer (vrolijk ...) kèrmes
rumoerig domme praat uitkramen sjoutere
run (gemalen eikenschors) loaj
rund rind
runderlap rinslap
rundvlees (stuk ... uit de bil v.e. rund) I sjael
rundvlees (stuk vast ... uit de schouder) bloomsjtök
rundvlees v.d.  klapribben klapsjtök
runturf loajkook
rups ruupsj
rust (ontspanning) → ras, → rös, rouw
rustaltaar (processie ) r.-k. hèlligehuuske, rösaltaor
rusten → raste, → röste
rustig → koesj, röstig
rustpoos →  I paus
ruw II groof, óneffe, rauw, II roew, vriè
ruw (lomp) → ónbesjoef
ruw of slecht op een viool spelen kretse
ruwe norse vent → böllebak, → breuling, → brölbaer
ruwe schutter roewsjöt(ter)
ruwkruid rosboesj
ruwweg groof-eweg
ruzie ruzing
ruziën kniebbele, → vreigele
ruziën (aanleg of bui hebbend tot ...) → ensjeltig
ruziezoeker → ensjelaer, → kruubbebieter(t), vreigelaer