v 0.9

 

WOORDENLIJST NEDERLANDS – VALLEKEBERGS

w  
waag (weegtoestel) → waog
waaibomenhout buimkeshout
waaien wejje
‘waaien’ (klap bij luchtverplaatsing t.g.v. het ... v.d. wind) wej
waaien (laten ...) sjiebbele (laote ...)
waakzaam waaksj
Waal (inwoner van Wallonië) Waol
waar (goedje) → kómbermes, sjpöl
waar (van plaats) → woa
waar (werkelijk) woar
waarachtig ech, → woarechtig
waarborg garansie
waarborgen → garrendere
waard (de genoemde waarde hebbend) weerd
waard (kastelein) → hospes
waard (tonen wat je ... bent) → mentenere
waarde waerd
waarde (iets grofs van geringe ...) fig. boanesjtruè
waarde (iets van geringe ...) → kattendrek, → kattepies
waardebon waerdebón
waardeloos → erbermelek
waardeloos ding →  hoddel
waardeloze vent foddelskeel, → lapzjwans
waarderen ekstemere
waardering erkinning
waardig waerdig
waarheid ivvengelie, woarheid
waarheid (iemand de ... zeggen) inzeipe
waarheidsgetrouw woar
waarlijk (stellig) besjlies, degelek
waarmee → woamèt
waarmerken eike
waarnemen (bemerken) → gewaarwere, → sjmieze (in de ... kriege)
waarnemen (kritisch ...) sjpotte
waarnemen (vertegenwoordigen) vertrae
waarnemer getuge
waarom → wiezoa
waarschijnlijkheid apprensje
waarschuwen mane, rappelere, waarsjuwe
waarvandaan → woavandan
waas (met een ... overtrokken) bezjwaamp
wablief → wat, → watbleef
wacht wach
wachten wk. heuje, wachte
wachten ww. beije, wachte
wachter wechter
wafel waffel
wagen (... aan) wk. troewe (... aan)
wagen (durven) besjtoon, → riskere
wagen (voertuig op wielen) → II wage, wagel
wagenboom karreboum
wagenwijd → wagewied, → wiegewaad
waggelen wağğele, weegwage
wakel → vrakelder, wachelder
wakker houden ophoute
walging kwal
walken (vollen) volle
Wallonië (inwoner van ...) Waol
walm kwalm, → walm
walmen → dampe, → rouke, zjwame
walmuur sjans, sjtadsmoer, → walmoer
walnoot boumnoot
walnotenboom noteboum
walstro rosboesj
wambuis wammes
wandelaar trampelaer
wandelaarster → trampelaer
wandelen met kleine pasjes tieppele
wandelen (verplichting om met verloofde te gaan ...) scherts. sjleipdeens
wandeling tieppel, toeffel
wandeling (een kleine ... doen) vertrae
wandelroute wandelweeg
wandelstok → wandelkuul, wandelsjtek
wandelstok, gemaakt v.h. hout v.d. mispelboom miespelaer
wandelstok (lederen vlechtwerk aan handvat v.e. ...) II haos
wandtafel kónzol
wang bak
wanhopen vertwiefele, wanhope
wanhopig miestruèstig
wankel (bv. stoel) lingelaam
wankelend lopen → lavere, → sjeigele, → zjwalke
wanklank dizzenant
wanneer (indien) des, → es, → went
wanneer (op welke tijd, onder welke omstandigheden) wieniè
wanorde (in ...) doorein, euverhoup
wanordelijk óngeregeerd
want (vuisthandschoen) voeshejsj, → want
wantrouwen miestroewe, wantroewe
wapen waope
wapenstilstand besjtand
wapenstok (bullenpees) van politie durepiezzel, → gummieknöppel, piezel
war (knoest in hout) aos
warboel doorein, → ónderein, → vesper (ʼne wille ...)
ware riechtige
warempel ech, werkelek, → woarechtig, zuver
warenhuis warehoes
warkruid duvelsgare
warm werm
warm (aangenaam  ..., v.h. weer) zomig
warm (drukkend ...) drökkend, zjweul
warm eten → mieddeg
warm (zeer ...) heit
warmbloedig wermbleudig
warme maaltijd → mieddeg
warmte → wermde
warmte afgeven → hietse
warmte (builtje ontstaan door ...) hietsbroebbel
warmtebron (koesteren in of bij een ...) wk. hoejere, vuèstere
wartel (spanhout) sjpanhout
wasbekken → lavvebo, → wesjtaofel
wasbord → roebbel, → sjrómp, → wesjbreet
wasdoek → gewesdook, → wasdook → zeildook
wasem → aansjlaag, → gaam, kóndens, zjwaam
wasgoed wesj
wasgoed gladstrijken tussen twee rollen mangele
wasgoed (te bleken ...) → bleik, → bleikgood
washandje → wesjhenneke
wasketel (grote zinken ...) → tien, wesjtien
wasknijper → pinneke, → wesjknieper
waskuip → buut, → wesjkoep
waskuip (grote ...) buuktien
waslijn → wesjdraod
waslont op stok sjpindleech
wasmand lievendskörf, → wesjkörf
wasplaats aan rivier t.b.v. wasgoed sjpeulbak
wassen (baden) biè, poedele
wassen (de rug ... (van je collega-mijnwerker)) poekkele
wassen (d.m.v. water of een andere vloeistof reinigen) wesje
wassen (het te ... of gewassen lijfgoed) ónderwesj
wasserij wesjeriej
wasstel lampètsjtèl
wastafel → lavvebo, → wesjtaofel
waswater luèter, → söpke, → wesjwater, → zeipsop
wat (enigermate) → bietsje, get, innigsins, kietske
wat onbep.hfdtelw. get
wat (wablief) → wat, → watbleef
water → gemeintepils, → pómpenheimer, pöt
water (aarde met ...  doordrenken) sjlempe
water (in of met ... ravotten) → planjere, → plare
water morsen platsje
water uit een put halen pötte
water (weg ontstaan door ...) gröb
waterafvoergoot (open ... vanaf de woning naar de straatgoot) hoep
waterbrood waterwèğ
waterdicht waterproof
waterdrieblad sjieteblaar
wateren (urineren) → kaanjele, → piesse, pinkele, → zeike
watergeest in de Geul en poelen, gebruikt om kinderen angst aan te jagen i.v.m. verdrinkingsgevaar haokeman
waterhoentje waterhinneke
waterjuffer → hièr
waterkers kaarsj
waterkruik (bruine ... als bedwarmer) → bèdwermer, → brónspot
waterloot watersjeut
waterput pöt
waterslang → sjlang, II sjloek
watersnood watersjnoad
watertanden → garre, → giepsje, → lónke
watervlakte (grote ...) pool
watje (propje zachte watten) wetsje
watten watte
wc → huuske
wc (persoon die vaak naar de ...  moet) sjietkluje
wc (ton met deksel als ...) drekskiebbel
wc-papier klozètpepier, klozètrol, → sjietpepier
we vʼr (→ II veer)
web wèb
wecken → inmake, wècke
weckglas → inmaaksglaas, → wèckglaas
weckketel inmaaksketel
weckring (weck-elastiek) → inmaaksrink, → wèckrink
wedde verdeens
wedden poele, wèdde
weddenschap wèddensjap, wèdsje
wederik sint-teunisbloom
weder(om) → obbenuuj(ts)
weduwe → wedevrouw, → wètvrouw
weduwnaar → wedeman, → wètman
weduwnaarsbotje → zungelkneukske
weduwvrouw → wedevrouw, → wètvrouw
wee (barens...), wee (uitroep) wiè
weefgetouw waefsjtool
weegbree waegbree
weegbrug waogbröğ
weegtoestel → waog
week (elke ...) alwekes
week (het laten weken, het ... worden) weik
week (in de ...  leggen) → inweike
week (over een ...) achdaag
week (slap, zacht) foak (overrijp van fruit), → kwebsj, → mörg, weik
week t.g.v. bepaalde behandeling mörg
weekeinde, weekend weeking
weekhartig → leihertig
weeklagen → jièmere, → lammentere
weekloon → weekloan
weelde euverdaad, waalmood
weemoedig wièmeudig
weer (opnieuw) → obbenuuj(ts)
weer (schimmel- of vochtvlekken in stof of spiegel) → sjpeik, → waer
weerbarstig sjtug
weerbarstig,  onbehouwen manspersoon →  knöppel, → prengel
weerborstel weersjtroef
weergekeerd truuğ
weerlicht (bliksem) → blieksem, waerleech
weerloze tobber sibbedeijes
weer(sgesteldheid) waer
weerslag tek, → truuğsjlaag, weersjlaag
weerspannig → eiveldig, haarwillig, rebelsj, weersj                                                                            
weerspannig, onhandelbaar mens → dweersjdriever, → verkièrde, → weersjdriever
weerspannigheid verzèt
weerstand tegesjtand, weersjtand
weerstand bieden → mentenere
weerwolf werewouf
wees stil sjsjt
wees(kind) → weis
weetlust → nuujsjièr
weg bw. eweg, → voert
weg (iets ...hebben van) voert (get ...höbbe van)
weg ontstaan door water gröb
weg (rijbaan) II weeg
wegbereider veurluiper
wegdek (verhoging in het ...) poekkel
wegdieven → klauwe, tiekke
wegduiken → doekke, → duukke, oar-oet (ziech ... houte)
wegen (bep. gewicht hebben) waege, waoge
wegen (gewicht bepalen) waoge
wegens weges
wegjagen jasse
wegkapen → klauwe, tiekke
wegkrabben oetradere
wegmaken wk. → doekke, → duukke, oar-oet (... houte)
wegmaken (zich ... (uit de voeten)) ophoepele
wegmoffelen, wegpakken moeffele, sjammetere, vermoeffele
wegspoelen aafsjpeule
wegvreten (verteren) vergoon, vertere
wei (waterige rest van melk) II weij
wei(de) I weij
weidegebied (drassig ...) beend, → loeszak
weiden ww. weije
weigeren óntzèğğe, → weigere
weiland I weij
weinig → gering, min, wiènig
wekelijks alwekes
weken ww. weike
wekker wèkker
wel bw. waal
wel (bron) → brón
welbespraakt gesjpräökelek
weldoende grotgeest → aerdmenneke, → auvermenneke, → kebouter
welgemeend → erns, → gemeind, → meines, → sir(re)jeus
welgeschapen (zonder gebreken) gera
welig van groei gelpsj
welja ja jao, jowaal
wellen (opborrelen) kwelle
welles jowaal
wellicht mesjiens, meugelek, → meugelekerwies
wellust → brads, →  breds, wellös
wellustig hietsig, → luipsj, sjpelig
wellustig, wulps rondstruinen bradse
wellustige, dartele meid bradspriej
wellustige man → bradser(t)
welnee ja nei, meh-meh, näö
welopgevoed aansjtendig
welslagen suukses
welvaren (aarden, gedijen) → are
welvarend flokker
welvarend (van kind) nöğğer
wemelen (aanhoudend bewegen) → wiemele
wemelen (... van) verrèke (... van)
wemelt/wiebelt (persoon die veel ...) drièkónt, → toervelvot, → wiemelaer
wendakker → oord-ing, → veulder
wenden kière
wenden, omkeren inz. van gras/hooi wendere
wenden (... tot) verveuge (... bie)
wending driè, zjwunk
wenkbrauw → ougsbrao, → winkbroew
wenken → winke, → zjwejje
wennen (aarden) → are, winne
wens wunsj
wens bij heildronk → gezóndheid, → proos, → saontee
wensen winsje
wentelen trölle, winsjele
wentelteefje → verwaenebroad
wentelwiek → helikoptaer
wereld → aerd, → waereld, → welt
wereldheer/-priester → waereldgeiselek
werelds → móndaen
weren → mentenere
werk (het ... verletten wegens ziekte) ziekviere
werk (taak) tauw
werk verschaffen besjeftige
werk (zeer zwaar ondankbaar...) bièsteriej
werkdag werdeg, wèrkdaag
werkduivel → wèrkduvel, wulert
werkelijk ech, rejeel, werkelek
werkelijkheid ech
werkelijkheid (in ...) eigelek
werken wèrke
werken (hard ... om veel te verdienen) neg. wouve
werken in de tuin (m.n. grond losmaken) → böttele
werken (inspannend ...) → morkse
werker (harde ...) → wèrkduvel, wulert
werking (in ... stellen) aanzètte
werkkleding (buidel of bundel met ... van bv. mijnwerker) pungel
werkkring betrèkking
werkloze (steuntrekkende ...) sjtempelaer
werkplaats → atteljee, wèrkes
werkplek pos
werktuig gereidsjap, gesjièr, → getuug
werkvloer v.d. blokbreker bij de mergelwinning voot
werkzaam bedrievig
werpen → klene, werpe
wervel (van ruggengraat) → wervel, → wirvel
wervelen → toervele
wervelkolom → röğğegraat, → röğğesjtrank
wervelwind toervelwind, → wervelwind
werven (personeel) aantrèkke
werver rónselaer
werver ((bedrieglijk) ... voor krijgsdienst of industrie zièleverkuiper
wesp wèsp
wesp (grote ...) → horeik, → ooreik, → paersjwortel
westen weste
westen (buiten ...) merakel (veur ...), verduzeld
wet wèt
weten weite
weten (kennen) kinne
weten (te ... komen) achterhole, → vernumme
wetenschap kinnes, kónd, weitensjap
wetenschapper gelièrde
wetering ziep
wetpriem, wetstaal sjtaol, wètsjtaol
wetten (slijpen) → sjerpe, sjliepe, sjpietse, wètte
wezen zn. geis, → sjöpsel, weze
wezen (in ...) eigelek, feitelek, weze (in ...)
wezenlijk → daadwerkelek, eigelek, → feitelek, werkelek
wezenloos (onthutst) undersjtebove (ʼt ...), verweze
wicht wiech, → wöchel
wie wae
wiebelen hingele
wiebelt/wemelt (persoon die veel ...) drièkónt, → toervelvot, → wiemelaer
wieden ((handmatig) ...) gae, giè, → kroewe
wieg I weeg
wiegelen hingele
wiegelen (zittend, arm in arm, heen en weer schommelen, ... of deinen) sjoenkele
wiegen wege
wiek (lampenpit) → I week
wiekeinde v.e. kaars of olielamp sjmoeğ
wiel raad
wiel (ijzeren band/velg van ...) → reip, velling
wielewaal goudmeelder
wielrenner → fietsrenner, → renner
wielrenner (benaming voor minder getalenteerde ...) sjtoekrenner
wieltje in uurwerk (seconde) → ónras
wierook wierouk
wig kiel
wig (kleine ...) sjpie
wig (splijtijzer) kleefiezer
wij II veer
wijd wied
wijdbeens lopen (met grote passen) grejje
wijden wieje
wijden (... aan, heiligen) hèllige
wijdlopig → lankdräödig, lankwielig
wijdte wiejde
wijf wief
wijken wieke
wijn wien
wijn (slechte kwaliteit ...) → pómpenheimer
wijngaard wiegerd
wijngaardslak karkol
wijngaardslak (het met een kalklaagje afdichten van het slakkenhuis door de ...) dèksele
wijngaardslak waarvan het huisje linksdraaiende windingen heeft sjlekkekeuning
wijs (melodie, zangtoon) II wies
wijs (niet goed ...) haufgaar
wijs (v.d. ... (brengen)) → apperpo, sjapiter, → teks
wijs (verstandig) versjtendig, III wies
wijsmaken insjödde, → kölle
wijsneus oudversjtand, wiesnaas
wijten wiete
wijwater wiewater
wijze (manier) → meneer, II wies
wijze (op generlei ...) geinswaegs, geinszins
wijze van gaan/lopen gank, → luip, → trant
wijzen wieze
wijzen op veurhoute
wijzigen sjanzjere, → verandere, wiessele
wikkel → bandaasj, → wingel, → zjwachtel
wikkelen wiekkele
wild om zich heen slaan → raoze, → roeze
wild spelen → battere, → klabattere, rölse
wild (woest) bröl
wilde boel kèrmes
wilde haardos (hoofd met ...) roezekater
wilde haver vluughaver
wilde kaardenbol (plant) krets
wilde marjolein dónderkroed
wilde munt rattekroed
wilde roos hèğğeroas
wilde rozenbottel papemötsj
wilde uitgelaten meid roezekater
wilde valeriaan duvelsklauw
wilde (voetstoots/ in het ... (Th.D.)) I roesj
wildebras rebauw, I toesj
wildeman bosjduvel
wildstrik → I sjtriek, → sjtröp
wilg wiej
wilg (rode ...) belwiej
wilgenroosje kattesjtart
wilgenteen → goets, → vietsj, → wietsj
wilgheester (katjesdragende (grauwe) ...) zaalwiej
willekeurig hapsjnap
willen wille
wimpel wumpel
wimper → flump, → plump, → wumper
wind (door de ... afgevallen fruit) windsjlaag
wind (harde ... laten) aafriete
wind (klap bij luchtverplaatsing t.g.v. het ‘waaien’ v.d. ...) wej
wind (koude noorden...) II bies
wind (... laten) → aaflaote
wind (onhoorbare ...) blindgenger
wind (razen van de noordoostenwind) bieze
wind (scheet) → II poep, sjeet, → vots
wind (vlaag of stoot van ...) sjtoef
windas wing
windbuil → behejtskrièmer, braniemeker, kale, naaksje
windei lieze-ei
winden laten II poepe, prettele, votse
windje II puupke
windmolentje met vier wiekjes op stokje (speelgoed) meuleke
windplank windvaer
windsel → bandaasj, → wingel, → zjwachtel
windzak windbuul
wingerd wiegerd
winkel → kómmers(j)
winkelhaak → II vief, winkelhaok
winkeljuffrouw winkelmaedsje
winkelkarretje → winkelkerke
winkelvereniging in eigen beheer → koperase
winkelwagentje kemiessekerke
winst → notse, perfiet, sjneet, verdeenste, veurdeil, wins
winst (onwettig ...  maken/toe-eigenen van voedsel) sjnagere
winterappel rebauw
wintereik ieseik
winterkleding wintergood
winters (man of huisdier die/dat ’s ... lui voor de kachel ligt) vuurmuzer
winters (ʼs ...), wintertijd (in de ...) winterdaag (in de ...), → wintersj (ʼs/ʼsj ...)
wintervoeten (in water geweekt stro als geneeskrachtig middel tegen ...) haversjtruè
wintervruchten wintergood
winterzanger → graasmösj, → hèğğemösj, → taatsj
wip, wipgalg wiep
wipkar → kiepkar, → sjlaagskar
wipneus huubsjnaas, → toepnaas
wippen wieppe
wirwar doorein
wis en waarachtig allerdings, besjlies, degelek, gewies
wis (stellig) → persee, I wies
wis (wilgenteen) → goets, → vietsj, → wietsj
wispelturig humeur krollezin
wisseldienst plogendeens, sjiech, wiesselsjiech
wisselen wiessele
wisselen van geld/goederen umzètte
wisseljaren euvergank, → euverganks-jaore, wiesseljaore
wisselvallig zijn in relaties fladdere
wissen wiesje
wissewasje kieksjozerie, sjeet, → tuiterluit
wit (kleur) I wiet
witjes blas, bleik, → flets, puupsj
witkalk → blaofieks, → wietsel
witkalken wiette
witkool → kappes
witlof Brussels lof, wietlof
witsel → blaofieks, → wietsel
witte akkermannetje akkermenneke, → kwieksjtertsje
witte klaverzuring → hazekliè, → haze-serel, serel
witte kool wietmoos
witte kwikstaart akkermenneke, → kwieksjtertsje
witte sluitkool kaboetsj, → kappeshuid
wit(te)brood → miek, → wèğ, wiettebroad
wittebrood (rond) boerewèğ
witten wiette
witverven wiette
witwassen (zwart geld) → wiette, wietwesje
woede drif, gief, → grel, → kolaer
woedend hèlsj, → kolaeretig
woekering wildgreuj
woekervlees wild vleisj
woelen (gedurig) → graansjele
woelen (persoon die in bed ligt te ..., landbouwwerktuig om te ...) wulert
woelwater graansjelaer, kwiespelaer, → ónras, → sjravelvot
woensdag goonsdeg, knokendaag
woerd (mannetjeseend) weenderik
woest bröl, weus
woestenij weusteniej, wildernies
woestijn weusteniej
wolachtig wöllig
wolf wouf
wolfseind noordhook
wolfsmelk duvelsdrek
wolgoed wölgood
wolkenkrabber wolkekretser
wollen borstrok sjtoeb, → sjtuub
wollen stof (slechte, grof geweven ...) bodde
wollen (van wol) wölle
wollen weefsel, meestal tweekleurig gestreept teertej
wollig wöllig
wond blessuur, vaeg, I wón(d)
wond (dichtmaken v.e. ... (met krammen)) kremme
wonder merakel, → wónder
wonderbaar(lijk) wónderlek
wonderen (benieuwen) → sjtaune, → verwóndere, → wóndere
wondhaak voor wondhechting klemke, → kram
wondkoorts wildvuur
wondkorst → rouf
wonen hoeze, wone
woning weuning, → woonhoes
woninginrichting (ruwe, grove, smakeloze ...) boerekèrmes
woonhuis weuning, → woonhoes
woonkamer zietkamer
woonplek heim
woordelijk teksteweel
woordenboek → dieksjenaer, → woordebook
woordenschat woordveurraod
woordgebruik kal
worden were
worm wörm
worp → goaj, wörp
worst woorsj
worstelen worsjtele
wortel (eetbare/gele ...) → II moor, → wortel
wortelstamppot wortelerats
wraak vraak
wrak vrak
wrang (gevoel) vriè
wrang (pijnlijk, onaangenaam) vrang
wrang (sleeuw van  tanden) sjliè, → vrang
wrang (smaak) vriè, zoer
wrattenkruid vrattelekroed
wreef vreef
wreken vreke
wriggelen vrieğğele
wrijven sjroevele, vrieve
wrikkelen vrieğğele
wringen vringe
wringstok → knevel, → vreigel
wroete(le)n → vreutele
wroeter vreutelaer
wrong vrunk
wrongel → fluitekiès, fluitert
wuft → bredsetig
wuft wijf → floes
wufte, frivole vrouw (waaromheen de minnaars “fladderen”) fladder
wuiven → winke, → zjwejje
wulps → bredsetig
wulps, wellustig rondstruinen bradse
wurgen → kietsje, → wörge
wurm wörm
wurmen (ploeteren) → morkse