foekssjwans kk\ ~ v (mv.foekssjwanse) handzaag (schrobzaag of stootzaag) (ook: vossenstaart) (A: Fochsschwanz)
f \ v het letterteken voor de scherpe, stemloze wrijfmedeklinker f (t.o.v. v) in: de hauf femiele ies bie de fanfaar
faalje [O] ~ (mv.faaljes) falie, zwarte omslagdoek, sluierdoek voor vrouwen
fabrikaasj \\\ v fabricage, vervaardiging in ‘n fabriek
fabrisere \\\ –1 fabriceren, vervaardigen in fabriek –2 (schertsend) fabrieken, knutselen, prutsen syn: fiesternölle, fioale: wat bies doe noe wir aan ’t fabrisere?
faele \ zw.ww falen, mankeren, schelen, ontbreken: faelt diech get ? syn: mankere, sjaele, óntbreke
faeler \ [O/M] m (faelersj-faelerke) fout, foute handeling, gebrek, tekortkoming, gemis: die naolièstigheid kin me gerös ‘ne faeler neume
faer \ bn.bw fair, sportief, eerlijk, billijk syn. sjportief, ièrlek
fajiessement \\\~ o faillissement, bankroet
fajiet \ kk\ bn.bw failliet, bankroet; syn. bankroot [O: falliet]
fakkel m (fakkele-fekkelke) fakkel
fakkeloptoch m fakkeloptocht
faktäör \\ [O] postbode syn: brevendraeger, brevebesjtèller
faldera ~ (faldera’s-falderake) kwibus syn. kwibes
famieljaer \\\ bn.bw familiair: dae kosgenger begoes ziech get te famieljaer te gedrage
fanfaar \\ v (mv.fanfares) fanfarekorps, muziekkorps met uitsluitend koperen instrumenten
fantas m (mv.fantaste) fantast
fantasties \\\ bn.bw fantastisch
fantezere \\\ zw.ww fantaseren
fantezie v (fantazieje-fantazieke) fantasie, droombeeld syn: verbeeldingskrach
farizejer \\\ m (mv.farizejersj) farizeeër, schijnheilige, huichelaar
farsj \ v farce, klucht, zinloze vertoning
fasaad \\ [O/M] m (mv. fasades) façade, voorgevel syn: veurgevel, veurfrónt
fatsenere \\\ zw.ww fatsoeneren, modelleren
febriek \ kk\ v (febrieke-febriekske) fabriek
febrieks٠maedsje \kk\ \ o fabrieksmeisje; ...volk ~∂ o fabrieksvolk
feduusje \ lk~ \ [O/M] v (g.mv) fiducie, vertrouwen, geloof (in)
fein ~ (D: fein vgl.zjwein(eriej)) bn.bw fijn, leuk, prettig, mild, zalig, genereus, lekker, heerlijk, plezierig (om de ingenomenheid of het prettig gevoel uit te drukken): dat ies nog ins ‘ne feine miensj; dat höbs doe fein gedoon
feitelek ~ bn.bw feitelijk syn.daadwerkelek
fel ~ bn.bw fel, hevig
femiele [O/M] ~ v familie; [J]: femilie; dat ies nog wied femiele
femiele٠bedrief lk~ lk~ o familiebedrijf; ...beziet kk\ o familiebezit; ...graaf ~ o familiegraf; ...krink ~ m familiekring; ...kwaol \ v familiekwaal; syn: femieletrèk; ...sjtök \ o familiestuk; ...waope \ o familiewapen
fenning \ [O/M] m (fenninge-fenningske) penning, oude munt –1 geld: hae zoot good in de fenninge –2 voormalige Duitse munt: pfennig
fenningefötser \ \ (A: Fenneksfötzer) m –1 geldinzamelaar -2 gierigaard, vrek (scherts. voor: penningmeester) syn: nejje, sentebieter, sjraper
fensiefaer \kk\ \ m (mv.fensiefaersj-fensiefaerke) fancyfair, liefdadigheidsbazaar
fernuis \\ [J] v (fernuize-fernuiske) fornuis [O: kwiezenjaer of ferneus], [M: fernuus]
fersietsia \ kk\ \\ v forsythia (sierheester)
fetsje \ zw.ww missen, falen bij het schieten
fetsjer \ m afzwaaier, misser bij het schieten
fetsoen \lk~ o fatsoen –1 maatschappelijke waardigheid, net gedrag –2 vorm, model: daen hood ies oet zien fetsoen
fetsoenlek \ lk\ bn.bw fatsoenlijk, beschaafd, eerbaar; [O]: fetsoendelek; syn. [O]:aansjtendig, [J]:netsjes
fetuij \\ m (fetuijs/fetuils-fetuijke) fauteuil
fetuuj \ kk\ (Fr: foutu) bn.bw kapot; syn. aafgelaef, defek, kepot, keduuk, zaliger –1(v.zaken) versleten, stuk –2 (v.personen) uitgeput, doodop syn. euververmeujd, kepotmeug, poem
fewien \lk\ m steenmarter, fluwijn (oud-Fr. fouine) (zie Th.D.: flewiène)
fezant \~ v (mv.fezante-fezentsje) fazant
fezele ~ zw.ww fluisteren, smoezen, syn.sjmiespele, piezjewiette, sjmoeze
fibberwari \\~\ m februari, 2e maand v.h. jaar, ben.: sjprokkelmaond
fidael \\ bn.bw fideel syn. troew, betroewbaar
fiedelaer kk\ m (scherts.) gitarist, tokkelaar op snaarinstrument
fiedele kk\ zw.ww fiedelen, luchtig spelen of tokkelen op snaarinstrument
fieftig lk~ hfdtelw vijftig
fieftigste lk~\ rangtelw. vijftigste
fiekke kk\ mv fikken, tengels, (ord.)vingers: blief dao mèt dien fiekke van aaf!
fièks \ v (fièkse-fièkske) feeks –1 helleveeg, kreng, syn.→krağ –2 (scherts.) bijdehandje (v.klein meisje)
fiekse kk\ zw.ww: klaarspelen, syn.kuuffe: dat höbs t’m good gefieks
fieks-en-vaerdig kk\ bn.bw kant-en-klaar, geheel gereed, voltooid (A: fix-und-feädig)
fiel kk\ v (fieles-fielke) file, rij van auto’s
fielee lk~\ m filet, mals stuk vlees of vis
fiele-lepke lk~\ \ o.vkw uitgesneden lapje of moot van filet
fieloar lk~\ m huichelaar
I fiemel kk\ m hebbelijkheid, zwak, voorliefde, zucht, syn. sjtokpaerdsje, tiek: die vrouw haet noe eimaol ‘ne poetsfiemel
II fiemel lk~ v femel, fiep, zeurkous, zever syn. sjpiejdoas
fiemelaer lk~ m femelaar (mann.II fiemel)
fiemele lk~ femelen, zoete praatjes verkopen, kwezelen
fien lk~ bn.bw fijn –1 fijnkorrelig, vermalen tgov. grof: dae koffie ies get te fien gemale –2 subtiel, fijngevoelig: dat haet ‘r op ’n fien meneer gezag
-3 smal, slank, sierlijk van lichaamsbouw: hae ies nogal fien geboewd
fiengeveulig lk~\\ bn.bw fijngevoelig
fienmake lk ~~ zw.ww fijnmaken, verpulveren
fienpreuver lk~\ m fijnproever
fiènse [O/M] \ zw.ww strelen, aaien syn: käöre
fiènsele \\ zw.ww flemen, baatzuchtig liefkozen, flikflooien, vleien syn.sjmeichele, sjroapsjmere, vleije
fiep kk\ m (fieppe-fiepke) pieppop, opblaasbaar/uitrolbaar papieren blaasfluitje b.g.v. vastenavond
fierma kk\ \ [O/M] v firma, [J: firma]
fièrtig \ hfdtelw veertig
fièrtigste \\ rangtelw. veertigste
fiès [O/M] o (fièste-fièske) feest, [J: fees]
fiesje kk\ o fiche, speelpenning
fiesju kk\ kk\ [O] m vrouwenhalsdoekje/-bandje (v. fijn kant) met broche/camee
fièste zw.ww feesten
fiestel kk\ m (fistele-fiestelke) fistel, kanaalvormige zweer
fièstent \ ~ v feesttent
fiesternölle kk\ \ zw.ww prutsen, flansen, klunzen, klungelen: dao höbs doe miech wir get inein gefiesternöld; syn.→brağğele (A: fisternölle)
fièsverke \ ~∂ o feestvarken, feesteling
I fiet kk\ [O] v (fiette-fietsjke) houtspaander syn. flump, kadzjel /katsjel, sjaafsjpièn, sjpièn(sel)
II fiet lk~ o fijt; ontsteking aan vingertoppen
fiets m (fietse-fietske) fiets, rijwiel
fietse zw.ww fietsen
fietse٠freem \\ \ o fietsframe; ...meker ~* fietsenmaker; ...pleetsje ~* [O] rijwielplaatje; ...pómp ~ v fietspomp; ...rèk \ v fietsrek; ...sjpang \ v fietsspeld, syn.brokesjpang; ...sjtalling \ v fietsenstalling; ...tesj \ v fietstas; ...zaal \ m fietszadel
fietsj kk\ m (fietsje-fietsjke) snipper, schilfer
fietsjele kk\ zw.ww knutselen, peuteren
fietsjelswerk kk\ ~∂ o peuterwerk
fietsjke kk\ o.vkw kleinigheid, beetje, syn. tiekkelke, pietsjke, bietsje, bietteke
fietsrenne o wielrennen, wielerwedstrijd: hae geit dèks nao ’t fietsrenne kieke
fietsrenner \\ m wielrenner, (schertsend: sjtoekrenner)
fiettedoas kk\ \ [O] v doos of trommel naast de schoorsteen, voor het bewaren van de houtspaanders
fiezele lk~ zw.ww motregenen syn: miezele, motregene, viezele, zauwele, ziemele
fiezzebrième kk\\ \ zw.ww klungelen, prutsen, flansen, syn. →brağğele
fiezzematente [O] mv –1 pietluttigheden, flauwe praatjes –2 smoesjes (K/A: Fisematente)
figuurzaege zw.ww figuurzagen
filejaal \\\ m/o (mv.filejale) filiaal
filere \\zw.ww fileren, tot filet maken
filezofere \\\\ zw.ww filosoferen
filezoof \\\ m (mv.filezofe) filosoof
fillesitasie \\~\ v (fillesitasies-fillesitasieke) felicitatie, gelukwens
fillesitere \\\ zw.ww feliciteren, gelukwensen
film٠dook \∂ \ o filmdoek; ...toesjtèl kk\~ o filmtoestel
filme \∂ zw.ww (film-filmp-gefilmp) filmen
filter ~ [J] m (filtersj-filterke) filter syn: [O/M] ziej
filtere ~ [J] zw.ww filteren, filtreren, zijgen, zeven, syn: [O/M] zieje, verfiene
filter۰segrèt ~ \\ v filtersigaret; ...zekske \ o.vkw filterzakje
finès [O] bv.bw vals, sluw, geslepen
finesse v.mv finesse, bijzonderheden: dat höbbe ze oetgewèrk tot in de finesse
finisj m/v finish –1 eindstreep bij wegwedstrijd –2 einde van ‘n wegwedstrijd
finisjfoto v finishfoto: op de finisjfoto koes me zeen dat Zjiets mèt banddiekde houw gewónne
fioale \\ zw.ww klungelen, prutsen, klunzen, syn. fiesternölle, fiezzebrième syn.→brağğele
flab →flabbes
flabbes \ m (flabbese-flebbeske) kwast, kwibus, zot, dwaas, syn: döl, faldera, flab, flabbedeijes, flabbejanus, flabbendaris, florres, hauvegare, kaufmozes, kluje, kwas, kwastelorem, kwibes, löbbes, toeppes
flabbetig bn.bw dwaas, kolderiek
fladder \ v frivole, wufte vrouw (waaromheen de minnaars ‘fladderen’)
fladdere \ zw.ww fladderen –1 onregelmatig vliegen: in de berg wilt diech nog waal ins ’n vleermoes um de kop fladdere -2 wisselvallig of lichtzinnig zijn in relaties: dat maedsje fladdert van d’n eine nao d’n andere
flaer \ m I: flair, gemak, handigheid: dae jóng haet de flaer um dat te prizzentere II: (flaere-flaerke) [O] –1 flard, afgescheurde lap, ’n ontbrekend stuk –2 [O](Th.D) fleer(s), oorvijg syn: watsj
flambaer → flobaer
flambouw \\ m (mv.flambouwe) flambouw, aan ’n stok gedragen lichtbron: in de brónk drage de kèrkmeistersj de flambouwe
flanäör \\ [O/M] m (flanäörsj-flanäörke) flaneur, iemand die flaneert; [O: zjwaddernäör]
flankere \\ zw.ww flankeren, terzijde staan: ’t mei-paar woort geflankeerd door twiè hofdames en ‘ne nar
flap m (flappe-flepke) flap, omgeslagen rand, overhangend stuk
flap۰hood \ \ m hoed met slappe rand; ...oar \ v flapoor, grote oorschelp, syn.latsjoar; ...oet lk~ m flapuit, hij die impulsief gedachten in woord brengt
flat \ v (flatte-fletsje) –1 platte drekhoop -2 koeiendrek; syn. ko-flat
flater ~ m/v (mv.flatersj) flater, grove fout, misslag, blunder
flatsj \m (flatsje-fletsjke) kwak b.v. van pudding syn. klats
flatsje \ zw.ww –1 zakken voor examen –2 kwakken, smijten
flattesjpreijer \ \ m –1 man die de koeienstront in het weiland verspreidt –2 (syn. vèl) machine waarmee dit gebeurt
flauw ~ bn.bw flauw –1 zonder smaak: ’n flauw sop; -2 bewusteloos: hae veel sóms flauw -3 vaag: iech höb zoan flauw vermoede –4 niet sterk gebogen: ’t gebeurde in ‘ne flauwe boch ;–5 onaardig, kinderachtig: doog neet zoa flauw
flauweköl \ ~ m verz.n. flauwekul, onzin, kletspraat, syn. ónzin, wauwelskal
dat ving iech flauweköl
flauwigheid \ ~ v flauw(ig)heid, lusteloosheid, hongergevoel
flauwte \ v (mv.flauwtes) flauwte, lichte of kortstondige bewusteloosheid, bezwijming, onmacht
flauwvalle ~\ onr.st.ww (→valle) flauwvallen, in onmacht vallen, bezwijmen
fleer \ [O] (Th.D) v vlier(bloem) [M/J: vleer]
fleks \ [M/J] m (mv.flekse) slijptol, haakse slijpmachine
flenel \ \ m.stofn flanel
flens ~ m (flenze-flenske) flens, opstaande rand aan eind v.e. buis
flesj \ v (flesje-flesjke) fles
flesje [M] zw.ww flessen, oplichten: hae haet de zaak geflesj; syn. bedrege, opliechte
flesje۰beer \ \ o flessenbier, gebotteld (tgov. tapbeer); ...kind ~ [O/M] o flessenkind, kind dat met de fles wordt grootgebracht; ...mèlk ∂ flessenmelk
flesjen۰eupener \ ~* m flesopener om kroonkurk te verwijderen; ...haus ~ m flessenhals –1 hals van fles –2 knelpunt, belemmering in doorstroming; ...trèkker \ [O] m flessentrekker, syn.opliechter
flesje۰wagel \ ~ m kar, waarmee de kratten met flessenbier werden vervoerd; ...wermer \∂ m flessenwarmer
flet \ v (flets/flette-fletsje) flat, etagewoning
flets \ bn.bw flets, kleurloos, dof, bleek: hae houw fletse ouge: syn. vaal, versjote, doef, bleik
fleures \ o/m fleuris, borstvliesontsteking, pleuris, pleuritis: me kin óndersjeid make tösje nate en druège fleures
flewien lk\ m (mv.flewiene) fluwijn, steenmarter (ook: fewien)
fliek kk\ v (fliekke-fliekske) (chocolade)flik (v.fabrikant Flick)
fliekke kk\ [O] zw.ww –1 verstellen, lappen van kleding/schoeisel/ketels –2 flikken [M/J: flikke] lappen, leveren (neg.) syn. kuuffe, sjtove: zoaget mós doe miech neet miè fliekke
fliekker kk\ [O] m flikker, [M/J: flikker] –1 snars, zier: dao wèt ‘r geine fliekker van –2 lichaam, falie, mieter, donder; hae kreeg ze behuèrlek op ziene fliekker –3 homosexuele man
fliekkere kk\ [O] flikkeren [M/J: flikkere]
fliekkerleech kk\ \ [O] flikkerlicht, knipperlicht [M/J: flikkerleech]
flierefluiter(t) lk~ ~ m (mv.flierefluiterte) flierefluiter, pierewaaier, levensgenieter (ook: flerefluiter v. fleer →vleer: vlierstruik, waarvan de kinderen fluitjes maakten)
fliets kk\ [O/M] m (flietse-flietske) flits, bliksemschicht, flitslicht, [J: flits]
flietse kk \ zw.ww flitsen [J: flitse]
flietsj kk\ [O/M] v/m (flietsje-flietsjke) katapult syn.kattepuul (A: Flittsch)
flietsjbaog kk\ \ [O] m handboog, flitsboog, [M/J] pielebaog (A: Flittschboeg)
flietsje kk\ zw.ww glippen syn.floetsje, prietsje: de vösj flietsjde miech oet de heng
flint ~ v (mv.flinte) (jacht)geweer
flipperkas \ \ v flipperkast
floar \ [O/M] (Fr. velours) m velours, floers, fluweel; [J: floer]
floare \ [O/M] bn.stofn. veloursen, floersen, fluwelen, [J: floere]
flobaer \\ m (mv.flobaere) flobert, tuingeweer syn. flambaer
flodder \ v (mv.floddersj) flodder –1 flots, slordige vrouw, syn: hoebbel, joela, sjloddermedam, sjlóns, tóntel, troedel, –2 patroon zonder kogel (i.s.m. losse ...)
flodderbrook \ \ v flodderbroek, herenpantalon met wijde pijpen
floddere \ zw.ww flodderen, wapperen; slap naar beneden hangen van ruimzittende kleding
floep kk\ [O/M] m angst, vrees syn. sjtrank: ’t jungske houw floep in d’n duustere berg
floepe kk\ (K: fluppe) zw.ww –1 (ge)lukken: dat ies miech good gefloep –2 uitglibberen, glibberend wegschieten: de vösj floepde miech truuğ in d’n ummer; syn. flietsje, floetsje
floer lk\ [J]→floar
floes lk\ v (floeze-fluuske) –1 pluis, bolletje van wol, –2 (scheldn.) vrouw van lichte zeden, syn. del, floes, floetsmedam, fluit, hoor, poepmedam, poepnel, poepvot, sjlet –3 vrouw.geslachtsdeel (ord.)
floetsje kk\ zw.ww glippen, glissen, slippen syn. flietsje (K: flutsche)
floetsjetig kk\ bn.bw glibberig
floetsmedam kk\ \ v lichtekooi ; syn. floes ad 2
floezetig lk\ bn.bw pluisachtig, uitrafelend
flök → vlök
flokker (Th.D) bn.bw monter, gezond, welvarend
floks v (mv.flokse) flox, vlambloem
flónkere ~zw.ww flonkeren, schitteren
flörk → vlörk
florres \ (Th.D) m (mv.florrese) lichtzinnige, dwaze jongeman, syn. →flabbes
flosj \ (Fr: floche)-1 bn.bw vlos, soepel, licht v. haren/veren –2 m flos, vlossig uiteinde van bepaalde sigaren
flosjig \ bn.bw flossig, vlossig, donsachtig
flot \ bn.bw snel, vlot
fluit ~ v (fluite-fluitsje) –1 fluit, blaasinstrument –2 (scheldn.)vrouw v.lichte zeden, lichtekooi, syn. floes
fluite ~ onr.st.ww (fluit-flöt-floot-geflote) –1 fluiten –2 sportwedstrijd leiden door scheidsrechter –3 ...naar: hetgeen waar men recht op heeft, niet (terug)krijgen: este dae e book höbs geliènd, kins te denao fluite
fluite۰kiès ~ \ m fluiterkaas, fluiter, hangop, wrongel syn.fluitert; ...kroed ~ o fluitenkruid, toeters (→ fluitsjeshout)
fluitentaere ~ \ teg.deelw. fluitend
fluitenties ~\ m iemand die veelvuldig fluit (ties v. Mathijs)
fluitert ~ m fluiterkaas, kwark
fluit۰ketel ~ ~* m fluitketel, waterketel met fluitje; ...kónzaer \\ o fluitconcert, smadelijke uitfluiting door publiek
fluitsjeshout ~ ~ o hout, geschikt om van de holle stengels fluitjes te maken o.a. van de vlierstruik (heulentaer) en het fluitenkruid (fluitekroed)
flume lk\ zw.ww fluimen, spuwen/spugen
flump ~ v (flumpe-flumpke) –1 ooghaartje, syn.plump –2 houtspaander syn: I fiet
fluum lk\ v (flume-fluumke) fluim, slijmklonter syn.kaatsj, greun
fluustere lk~ zw.ww fluisteren
fluut kk\ v (fluutte-fluutsje) langwerpig gebakje met glazuur en pudding
foak \ [O] bn.bw overrijp, het beurs zijn v. vruchten (zw.ww fuèke)
foddel m vod, waardeloze lap stof, syn. pröl, foemel
foddelskeel \ ~* m prulkerel, waardeloze vent
foef kk\ v (mv.foeffe) foef, grap, streek, truc, poets: ze höbbe ’n goow foef mèt ‘m oetgehaold
foeğğele kk\ (Th.D) zw.ww liefkozend spelen, knuffelen; syn. fonese, foemele, teutele
foej kk\ tsw foei, uitroep van schande, afkering
I foek kk\ [O] m kracht, energie, geestdrift, elan, vuur: de foek ies droet (Fr:.fougue →kevoek)
II foek lk~ v (foeke-fuukske) fuik (vistuig)
foekepot lk~ \ foekepot, rommelpot met vel bespannen waarin met ’n op en neergaand stokje een ronkend ‘foek’geluid wordt gemaakt, syn. rómmelspot
foeksia kk\ \\ v (plantk.) fuchsia, syn: bellebuimke
foekssjwans kk\ ~ v (mv.foekssjwanse) handzaag (schrobzaag of stootzaag) (ook: vossenstaart) (A: Fochsschwanz)
foekswild kk\ ~ bn knettergek, hysterisch
foelaar [O] m (mv.foelaarsj) foulard –1 zijden of wollen (vierkante) halsdoek (voor mannen) –2 kleed op sofa/bank
foemel kk\ m (mv.foemele-fumelke) slecht stuk stof; syn. foddel
foemelaer lk~ m (foemelaere-foemelaerke) knuffelkont
foemele lk~ zw.ww. knuffelen, spelend liefkozen, syn: fonese, foeğğele, teutele
foemelzand lk~~ m stofn. vormzand, zavelgrond, klei met ca. 70 % zand, syn: zavel, foezel
foep kk\ m (mv.foeppe) sifonzuiger
foeppe zw.ww openzuigen van sifon of afvoer na verstopping
foeppere zw.ww flakkeren: de petrolslamp waor aan ’t foeppere
foeraasj kk\ \ v foerage, voedselvoorraad voor mens en dier
foerezjäör kk\\ \ m foerageur
foerezjere kk\\ \ zw.ww foerageren
foerneerzaeg kk\\ \ v grote meubelmakerszaag
foernituur kk\ \ lk\ o verz.n fournituur, naaigerei
foesj kk\ m verz.n oneerlijk gedoe (K/A: Fusch)
foesje kk\ zw.ww foezelen, flessen, oplichten, (K/A :fuschen) syn.flesje, opliechte, → bedrege
foetelaer lk~ \ m (foetelaere-foetelaerke) foetelaar, valsspeler; (K: Fuuteler)
foetele lk~ zw.ww foetelen, vals spelen; (K:fuutele)
foetelfiets lk~ \ m fiets met nauwelijks zichtbaar hulpmotortje
foetsje kk\ zw.ww prulwerk leveren, syn. →brağğele
foetsjie kk\ bw foetsie, weg, zoek, verdwenen; syn: voert
foezel kk\ m.stofn. foezel, slechte kwaliteit sterke drank, syn. joeks, zuig
fök \ m (fökke-fökske) (scherts.) hond, waarvan het ras niet is vast te stellen, straathond
fokke \ zw.ww fokken, dieren aankweken
fökke \ zw.ww neuken, coïteren → knuipe (2)
fok۰sjteer \ \ m fokstier syn. duur;
fokstrot \\ m foxtrot, gezelschapsdans
fok۰viè \\ o fokvee; ...vièdaag \ ~ m fokveedag, marktdag waarop fokvee wordt gekeurd en verhandeld
fóm \ m bol of briket van kolengruis, papier en leem/slibmergel (→ gedèks) syn. kluut ~
fóndant \ ~ -1 m stofn. fondant, soort suikergoed, dat in de mond wegsmelt –2 v (fóndante-fóndentsje) rond flikje van fondant gemaakt
fónddoef ~ lk\ v postduif, gespecialiseerd in langeafstandsvluchten
fónds ~ o (mv.fóndse) fonds, kapitaal voor bijzonder doel vastgelegd
fónduje \ kk\ zw.ww fondue eten (in olie gebakken stukjes vlees of kaas)
fóndvlöch ~\ v fondvlucht, langeafstandsvlucht voor postduiven
fones ~ m (fonese-feuneske) sul, dromer, goedbloed; syn. söl, uèm, sopsiemel, guime, kluteklaos, vottes, löbbes
fonese ~ zw.ww aanhalen, knuffelen syn. teutele, foemele, foeğğele
fóng \ m (Fr.fond) –1 basis, grond, bodem, fundament syn: baom –2 sterk ingekookte bouillon van vlees, wild of gevogelte
fónkele ~ zw.ww fonkelen, flonkeren
fóntein v (fónteine-fónteinsje) fontein
fooj \ m (foje-feujke) fooi, drinkgeld, tip, syn: euvertip
forel \\ v (forelle-forelke) forel, de zalmachtige riviervis, veel voorkomend in de snelstromende Geul
forellekwekeriej v forellenkwekerij
formeleer \\ o (formelere-formeleerke) formulier
forsj \ bn.bw fors, stevig, met veel kracht
forsjere \\ zw.ww forceren –1 met geweld openbreken –2 letsel oplopen door verkeerde krachtsaanwending: luuch die kas neet allein op, dalek forsjeers te diech
forsjtoer \ ~ m korte duivenvlucht < 100 km, syn. vitesvlöch
fortuun lk\ o (fortune-fortuunsje) fortuin, vermogen syn. knabbe
fosko [O] m fosco, poeder voor het aanmaken van chocoladedrank
foto v (foto’s-feuteke/foteke) foto
foto۰finisj \\ \\ m/v fotofinish; ...lies lk~ v fotolijst; ...rippertaasj \\ \ v fotoreportage; ...toesjtèl kk\ ~ o fototoestel; ...zjeniek \ kk\ bn fotogeniek
föttel [O/M] m (föttele-föttelke) –1 opblaasslang aan ballon of binnenbal –2 [O/M] (scheldn.) scout (welp of verkenner)
fout ~ fout -1 v (foute-fuitsje) onjuistheid, verkeerde handeling of eigenschap –2 bn.bw mis, verkeerd
fra(a)njel ~ v –1 afhangende draad van ’n boordsel –2 rafel, losgeraakde draad uit ‘n weefsel, syn: vedzel
frael \ bn frêle, broos, teer
fraes \ v (fraeze-fraeske) frees –1 ronddraaiende stalen schijf of spil –2 landbouwwerktuig voor het losmaken van grond
fraeze \ zw.ww frezen, afschaven of uitboren
frak \ m (mv. frakke) frak, rokjas, langpandige herenjas, syn:sjliepjas
fraksie \\ v (fraksies-fraksieke) fractie –1 deeltje, onderdeel -2 vertegenwoordiging van ’n politieke partij in bestuursorgaan
framboze۰sjtroek \\ lk~ m frambozenstruik; ...zjem m frambozenjam
frang \ [O/M] m (frangs-frengske) frank, voormalige Belgische, Luxemburgse, Franse en Zwitserse munteenheid
frankere \\ zw.ww frankeren
Frans ~ Frans I bn.bw Frans II o de Franse taal: tiedens de Franse euverheersjing heesj Vallekeberg in ’t Frans: Fauquemont
Fransman ~~ m (mv.Franse) persoon geboortig uit Frankrijk
Fransoos \\ m (mv. Fransoze) Fransoos, (min.) Fransman
fräöle \ v (fräöles-fräöleke) freule –1 adellijke jonkvrouw –2 (iron.) meisje, dame met kapsones: zèğ fräöle, wat dörfs doe diech te permetere
frappere \\ zw.ww frapperen –1 treffen: dat frappeert miech ummer bie häöm –2 met ijs afkoelen van wijn
frater \ m (fratersj-fraeterke) frater, nog niet tot priester gewijde kloosterling
frats v (fratse-fretske) frats, grap, kuur, gril: noe mós doe gein gekke fratse oethole, menneke
fratsemeker \\~* m (mv.fratsemekersj) grappenmaker
freem [M/J] o (freems-freemke) frame, raamwerk [O]: fraem
fret m (frette-fretsje) fret, dunne schroefboor om vóór te boren
frèt o (frètte-frètsje) fret, soort bunzing gebruikt om op konijnen te jagen
frèttere \\ zw.ww fretteren
friedzjele → fietsjele
friekkedel kk\ \\ v (friekkedelle-friekkedelke) frika(n)del, worstvormig stuk gebraden gehakt
friekkele zw.ww knutselen, fröbelen
friemelaer lk~ m friemelaar, peuteraar
friemele lk~ zw.ww friemelen, peuteren, frommelen
friesj kk\ I bn.bw fris –1 koel, koud: aan de mörge ies ’t dèks nog friesj –2 vers, mooi: dat ies nog ins e friesj maedsje II o frisdrank: iech höb lever get friesj (→ friesjdrank)
friesjdrank kk\ ~ m frisdrank, alcoholvrije drank
friet kk\ v (friette-frietsje) friet, in vet gebakken aardappelstaafje (Vlaams: frit/fritten)
friette۰boet kk\ lk\ [O/M] v friettent, stalletje of kraam waar men friet verkoopt, syn: friettetent, friettekeet; ...ketel ~* m frituurpan; ...tuut lk~ v frietzakje, patatzak; ...vèt \ o frituurvet;
frituur kk\ lk\ v (friture-frituurke) inpandige snackbar
froemel lk~ –1 m frommel, kreuk –2 v gewillige, meegaande vrouw
froemele lk~ zw.ww frommelen, kreuken
froemelgool lk~ \ v frommelgoal, uit scrimmage ontstaan doelpunt
fróns ~ v (frónse-frunske) frons, incidenteel gemaakte plooi in stof of huid
frónsdraod ~\ m rijgdraad om plooien in stof te trekken; syn. traocheldraod
frónse ~ zw.ww fronsen
frónt ~ o (frónte-fruntsje) front –1 voorkant, voorgevel van gebouw –2 slagveld –3 scheidingslijn tussen koude en warme luchtmassa’s (meteo.) –4 vrouwenbuste syn. broes, buuste, balkoen –5 fronthemd, gesteven kledingstuk waaraan het halsboord bevestigd is –6 kolenfront in mijnbouw
fróntaal \\ I bn.bw frontaal II o (mv.fróntale) altaardoek die voor het front van het altaar hangt, antependium
frónt۰humme ~ ~ o borsthemd (ook: frónt); ...seldaot m frontsoldaat
fruije wk.zw.ww z.verheugen: op de geboorte van e kleinkind kin me ziech fruije
fruit ~ o verz.n fruit (A: Früüeht)
fruite ~ zw.ww fruiten, bruin braden: iech mót de unnekes nog fruite
fruit۰kraom ~ \ m fruitkraam, fruitstalletje ...mangel ~ v fruitmand; ...mets \ o fruitmes; ...sjaal ~\ v fruitschaal; ...sjotel v ~ fruitschotel syn. fruitsjaal
frunneke zw.ww frunniken, frutselen, fröbelen syn. friekkele, friedzjele, fietsjele
fuèke zw.ww overrijp, beurs worden v. fruit, (bn.bw: foak)
fundere zw.ww funderen –1 fundament leggen –2 onderbouwen, baseren syn.bazere
funes kk\ \ bn funest, noodlottig, rampzalig
funksie ~\ v (funksies-funksieke) functie
funksjenere ~ zw.ww functioneren
fuzere kk\ \ zw.ww fuseren, samengaan, versmelten
fuzie kk\ kk\ v (mv.fuzies) fusie