persessie \\\ [M/J] (r.k.) v (persessies-persessieke) processie [O: pers(j)esse]
p \ v het letterteken voor de stemloze, scherpe plofmedeklinker p in: Pap plekde Pieke ’n plaoster op ’t pienlek plaetske
pa \ m g.mv (aansprek. v. vader) papa, syn. pap
paad ~ o (paar \-paedsje) pad, smalle weg
paaf \ -1 m (mv.pave) paf, knal: iech hoort obbins ‘ne paaf -2 tsw (klanknabootsing) aanduiding van korte, harde knal vnml. bij ’n schot –3 bw [O] paf, sprakeloos, verbouwereerd, verbijsterd: nao dat versjriekkelek beriech sjtóng ‘r paaf syn. verpoepzak –4 bw pal, direct: hae sjtóng paaf drop
paar ~ o (pare-paerke) –1 paar, koppel, tweetal –2 enige, enkele, ’n kleine hoeveelheid: dat höbste al veur e paar cent –3 bn (pred.) even (tgov. ómp: oneven)
paarsjgewies ~\ lk\ bw paarsgewijs, syn. twiè aan twiè
paart ~ [O/M] o (mv.paarte) part, deel; syn: deil: mie paart gaef iech aan e good doel
paartied ~ lk~ m paartijd
paat ~ v (mv.pate) peettante, doopmoeder, meter; [J: petetant]
paazje \ m (mv paazjes) page
pach \ v (pachte-g.vkw) pacht (overeenkomst)
pach۰ak \\ v pachtakte; ...hoof ~* m pachthoeve
pachte \ zw.ww pachten
paddesjtool \ \ m paddestoel
padvinderiej \\\\ [O/M] padvinderij, vereniging van boy-scouts, verkennerij, syn: verkinneriej, [J:scouting]
paekdraod ~\ →peekdraod
paeke ~* →peke
paekel ~* →pekel
paer \ v peer –1 boomvrucht (pere*-paerke) -2 peervorm. gloeilamp (paere-paerke)
paerd ~ →peerd
paerdrieje \ lk~ [O/M] st.ww paardrijden; [J: peerdrieje)
paerdsjerieje \\ lk~ st.ww paardjerijden, (kinderspel, op de knie rijden)
paersj ~ →peersj ~
paersj۰bloom [O] (Th.D) v paardebloem, [M/J: piesbloom]; ...boan v paardeboon, dikke peulvrucht die tussen de haver wordt gezaaid als paardenvoeder
paersje ~ →peersje
paersj۰getuug \ \ lk~ o paardentuig
...haore \ bn. stofn paardenharen (als vulling); ...kar \ v paardenkar; ...kesjtaanjel \~\ v wilde kastanje; ...keutel ~ m paardenvijg; ...knech \ m paardenknecht; ...kop \ m paardenhoofd; ...koupman ~~ m paardenhandelaar; ...mért ~ m (v) paardenmarkt; ...mès \ m paardenmest (t.b.v. champignonteelt in mergelgroeven); ...mieddel kk\ o paardenmiddel; ...oug \ o –1 oog v.e.paard –2 [O] oude rijksdaalder, knaak; ...serel \\ [O] (Th.D) v paardenzuring; ...sjlechter \ m paardenslachter; ...sjmeed ~ m hoefsmid; ...sjtal ~ m paardenstal; ...vleeg \ v paardenvlieg, daas; ...vleisj ~ o paardenvlees; ...volk ~∂ o paardenvolk; ...voot \ m paardenvoet, horrelvoet; ...vot \ v –1 dik achterwerk van vrouw -2 vrouw met dik achterste; ...wortel \ [O] (Th.D) v hoornaar, horzel, grote wesp, syn. horeik
paeter(e) ~ → peter(e)
paj \ v (mv.pajje) klap, slag: hae kreeg ‘ne flinke paj mèt
pajje \ zw.ww slaan, meppen
pak \ I o (pakker-pekske) -1 pak, als bijeen gepakt geheel –2 (heren)kostuum II slecht volk →krauw
pakhoes \lk~ o pakhuis, magazijn, syn. maggezien
pakke \ zw.ww -1 pakken, inpakken, beetpakken, grijpen, nemen syn. griepe, numme, sjnappe, kriege -2 hechten, houden: die verf pak neet
pakkes \ m houvast, vat; [J]: houvas, grip: dat ies ’n flinke pöl, dao höbste pakkes aan
pakkèt \\ o (pakkètte(r)-pakkètsje) pakket, pak bestemd voor verzending
pak۰pepier \ \lk~ o pakpapier; ...taofel \ v paktafel; ...wèrker ~∂ m pakwerker
palaver \~\ [O] scherts. –1 v kletskous –2 m hoogdravende kletspraat
palèt \\ o (palètte-palètsje) palet
palètmets \\ \ o paletmes
paljas ~\ m (paljasse-paljeske) paljas –1 kermisbed, strobed -2 grappenmaker, hofnar, hansworst; syn. kunstemeker, arties
palm \∂ [J] -1 sierplant –2 uitheemse palmboom –3 handpalm (→paum)
palmpaosje \∂ \ m palmpaas, geschenkenstok
palmzóndeg \∂ ~\ [J] (r.k.) palmzondag
palto \\ [O] (Th.D) m (palto’s-paltoke) korte overjas (Fr: paletot)
pamflèt \ \ o (pamflètte-pamflètsje) pamflet, vlugschrift, folder
pan \ v (panne-penneke) pan –1 braadpan –2 dakpan –3 steekpan, ondersteekbekken ook: sjteekpan
pand ~ o (pande-pendsje) pand –1 gebouw, onroerend goed –2 onderpand –3 strook delfstof, die in een etmaal gewonnen kan worden (bij kolen- of mergelwinning)
pandbreef ~\ m pandbrief, schuldbewijs
pandoer \ lk\ o pandoer, voorspelbare zekerheid (bij kaartspel): dat ies opgelag pandoer
pandoere \ lk\ zw.ww pandoeren, het kaartspel pandoer spelen
paneermael \\ \ o paneermeel
panere \ \ zw.ww paneren, met paneermeel bestrooien
panlat \ \ v –1 lat op dakbeschot om pannen te dragen –2 lang, mager persoon syn. piezel
panne۰beer \\ \ o pannenbier; ...bekker \ m pannenbakker; ...daak ~o pannendak; ...kook \ m pannenkoek; ...lap \ m pannenlap; ...lekker \ m pannenlikker syn: klapluiper
pannes \ [O] (van: panhoes: huis met (bier)brouwpan); huis- of dorpsbierbrouwerij (Th.D)
panne۰sjop \ \ o schuurtje, gebouwtje of afdak (bergplaats) achter woning; ...sjpóns ~ v/m pannenspons
pans ~ (ord) –1 mannenlichaam, -lijf: hae kreeg ze op zien pans –2 mannenbuik: dae haet die diekke pans van ’t zoepe; syn. pens -3 (fig) gierigaard: dat ies ’n pans gewore syn: biès
pansetig ~ bn.bw gierig, vrekkig, syn: nej, oetgesieferd
pantemien \\ lk\ (Fr.) pantomime -1 mime, gebarenspel -2 aanstellerij, syn: aansjtèl
pantoeffel \ kk\ m pantoffel (pantoeffele-pantufelke); syn:sjloeb
paol \ m paal (päöl-päölke)
paole \ zw.ww doppen, pellen van bonen
paolhoute \ ~ onr.st.ww (houte) volhouden, standhouden, syn: pinhoute
paolhouwe \ \ onr.st.ww (houwe) paalslaan (folkloristische schutterij-term)
paort ~ →poort ~
paorte ~ →poorte ~
paosee \ \ [O] (Fr:pensée) v pensee, driekleurige tuinviool
paosj۰beech \ \ [O] m (r.k.) paasbiecht; ...bès \ bn.bw paasbest; ...bloom \ v paasbloem, narcis; ...broad \ o paasbrood; ...daag ~ m (eerste) paasdag;
Paosje \ m Pasen (r.k.) hoogfeest van de opstanding van Christus
paosj۰ei \ ~ o paasei; hard gekookt, geverfd ei; ...fiès \ o paasfeest; ...haas \ m paashaas; ...keerts ~ v paaskaars; ...kemunie \ kk\ \ v paascommunie; ...klokke \ mv de kerkklokken die met Pasen weer gaan luiden na stilte vanaf Goede Vrijdag; ...knoep kk\ m paasknop, de vijf wierookkorrels op de paaskaars; ...tied lk~ m paastijd; ...week ~ v paasweek
pap –1 m (pappa’s-pappake) pa, vader syn. pappa –2 v (g.mv-pepke) pap, brij, half vloeibaar kooksel of mengsel
papemötsj ~ \ v kardinaalsmuts, wilde rozenbottels (plantengeslacht)
papendèk ~ \ m dakleer, rubberoid syn. daaklaer
pap۰kinneke \ \\ o papkind, zwak en verwend kind; ...kwas \ m papkwast, behangkwast, lijmkwast
pappe \zw.ww pappen, met pap bestrijken
pappegej \ \ m (pappegejje-pappegejke) papegaai
pappenheimer \ \ m pappenheimer, stiekemerd syn. kóntekroeper, fieloar
pappetig \ bn papperig, pappig, brij-achtig
I pare \ zw.ww paren, geslachtsgemeenschap hebben van dieren
II pare ~ zw.ww paren, bijeenvoegen, verenigen
parej \ \ [O] bn (Fr:pareil) (Th.D) gelijk, om ’t even: ’t ies miech parej; syn. egaal, toet-mem-sjoos
parere \ \ zw.ww (Fr:parer) pareren –1 afweren –2 gehoorzamen
parkèt: \\ I o parket –1 schouwburgrang –2 gezamenlijk Openbaar Ministerie II m parketvloer: v’r houwe ’n vlek op de parkèt
parlejje \\ [O] (Fr:parler) zw.ww keuvelen, bomen; syn: klasjenere, boume
parredies \\ lk~ o paradijs, lusthof
parrepluuj \\ kk\ [M/J] \\ kk\ m; [O: perrepluuj] –1 paraplu, regenscherm –2 troep, ongeordende boel syn. kraom: ze höbbe häöm mèt ziene ganse parrepluuj op de sjtraot gezat
parresiet \\ kk\ m parasiet –1 plant of dier –2 bietser, klaploper syn. →klapluiper
parresjuut \\ kk\ m parachute, valscherm, syn. valsjerm
parresol \\~ m parasol, zonnescherm
partekleer \ \ -1 bn.bw particulier, privaat, persoonlijk –2 m (mv.parteklere) particulier of privaat persoon
paruur \ lk\ [O] v (Fr:parure) parure, halsbandje bezet met edelstenen (als opschik)
pas I m –1 (passe-peske) paspoort -2 pes-peske) pas, stap: de pas aafsjnieje, in de pas loupe, syn. grej -3 (pes-peske) bergpas, doorgang in gebergte –4 maat, de staat van pasklaar: de kleijermeker haet ‘t kostuum in de pas gezat; II bw (v.tijd) juist, net, kortgeleden: hae ies pas truuk; syn. zjuus
pasfiet \kk\ [O/M] (Fr:passe-vite) v (pasfiete-pasfietsje) roerzeef, passeerzeef
pasjent \ ~ m (mv.pasjente) patiënt
pasklaor \\ bn pasklaar
paspertoe \\kk\ (Fr) m (paspertoes-paspertoeke) passe-partout –1 raam van karton, omlijsting –2 loper, altijd passende sleutel syn. luiper –3 doorlopende toegangskaart
passaasj \\ v (mv.passaazjes) passage –1 doorgang –2 doorkomst, doortocht -3 met glas overdekte verbindingsstraat –4 gedeelte v.e. geschrift of muziekstuk
passant \~ m (mv.passante) -1 passant, voorbijganger -2 dagtoerist, doortrekkende reiziger
passe \ zw.ww passen -1 passend maken, schikken, overeenstemmen -2 bij kaartspel inbinden, z’n beurt voorbij laten gaan
passerdoas \\ \ v passerdoos
passere \ \ zw.ww –1 passeren: op dat rech sjtök koes iech passere –2 gebeuren, overkomen: zoaget zal miech neet passere! –3 overslaan: bie die beneuming höbbe ze häöm gepasseerd –4 bekrachtigen, vastleggen v.e. akte
passerel \\ \ v (passerelle-passerelke) passerelle, loopbrug: vanaaf de Berkelsjtraot kin me euver ’n passerel op de Rewien kómme
passezjeer \\ \ m (mv.passezjeersj) passagier, reiziger
passie۰kruus \\ lk~ (r.k.) o passiekruis; ...sjpeel ~ (r.k.) o passiespel; ...tied lk~ (r.k.) m passietijd
pasteriej \\\ (r.k.) v pastorij, woning van pastoor
patatsje zw.ww schertswoord als verzinsel voor ’n onbeduidende bezigheid (vragend: patatsje? dat ies op de taofel sjiete en mèt de heng drin klatsje)
patent \~ patent –1 o octrooi –2 bn.bw degelijk, betrouwbaar: dat ies ‘ne patente miensj
pater \ m (patersj paeterke) (r.k.) pater, priester die tot ’n geestelijke orde of congregatie behoort
paternoster \ \ m rozenkrans
patersj۰beer \ \ o patersbier, tafelbier; ...kap \ v monnikskap (plant uit ranonkel-familie); ...kèrk ~∂ v paterskerk; ...kloaster \ o patersklooster
patièl \\ m (patièle-patièlke) pateel, platte aardewerk schotel
patièle-sjieterke \\ lk~ o.vkw klein zwak vogeltje (dat op melkschoteltje zit en daarop ook z’n behoefte doet) of benaming voor kleine, zwakke mens
patièn \\ (r.k.) v pateen, gouden of vergulde hostie-schotel
patroeljere \ kk\ \ zw.ww patrouilleren
patsj \ v (patsje-petsjke) pet, hoofddeksel
patsjekeuning \ \ m man die graag / vaak ‘n pet draagt
pattefoon \\ \ m pathefoon (Fr:uitvinder Pathé) ouderwetse platenspeler
patternaat \\\ o patronaat –1 r.k. vereniging van jongens o.l.v. priester en van leken –2 patronaatsgebouw
paum ~ [O/M] m (paume-pejmke) palmtak (r.k.) buxustakje b.g.v. Palmzondag
paume۰sjtroek ~ lk~ m palmstruik, buxusstruik
...tak \ m palmtak, buxustak
I paus \ [O/M] v pauze, rustpoos: [J: pauze]
II paus ~ m (r.k.) paus, hoofd van de R.K.Kerk
pauspepier \\~ o calqueerpapier
pauw \ m (pauwe-puiwke) pauw, siervogel (hoenderachtigen)
pave \ zw.ww -1 paffen, schieten –2 slaan –3 bovenmatig drinken, syn.peke –4 bovenmatig roken
pavveljoen \\ lk~ (Fr:pavillon) paviljoen
I pebliek \ kk\ bn.bw publiek, openbaar, van de overheid: ’t waor e pebliek sjandaal
II pebliek \ lk~ o verz.n. publiek, toeschouwers: ‘t pebliek begoes ziech te reure
pech \ m pech, tegenspoed, defect, syn. malläör
pechter \ [O/M] m pachter
peek ~* [O] m pek of pik; zwarte, kleverige, brandbare stof die achterblijft na het distilleren van teer; → ook: taar
peek۰draod ~* \ draad met pek besmeerd, schoenmakersdraad; ...duuster lk~ (ook: pekeduuster) bn pik(ke)donker, stikdonker; ...ketel ~* m pekketel, teerketel; ...vot \ m -1 schoenmaker (vgl. peekdraod) –2 zuiplap (vgl.peke-2) syn. zoeplap; ...zjwart \ bn pikzwart, zwart als pek
peel \ m (pele-peelke) –1 pegel >peil -2 ijskegel
peep \ m (aanspreking) pap, vader
peerd ~* o ([O]:peerd~; [M/J]: paerd \ -paerdsje) paard
peerd۰gek ~* \ bn.bw knettergek, syn: knatsj(gek) raadgek, (peerd)rammenasse ...wild ~ bn.bw hoorndol syn. tutendöl, raozetig
I peersj \ v (peerzje-peersjke) perzik; (ook: peesj \, pirsj \, peetsj \ ) syn. pluusjproem
II peersj ~ v pers -1 (peersje-peersjke) apparaat om te persen -2 [J] nieuwsmedia
peersje ~* zw.ww persen, samendrukken
peersj۰iezer ~ lk~ o persijzer; ...plank ~ v persplank
peetsj ~ v (peetsje-peetsjke) huilebalk, jengelkont
peetsje ~ zw.ww pruilen, jengelen, drenzen
peigele ~ [O] zw.ww pingelen, afdingen
peil o peil –1 maatmerkteken –2 (toe)stand, staat, niveau → ook: piel (pijl)
peil۰glaas \ ~ o peilglas; ...load \ o peillood syn. sjeetload; ...sjtek \ m peilstok; ...teike ~ o peilteken
peis \ v (Fr:paix) pais, verzoening, vrede
peke ~* -1 pekken, m.n.met pek insmeren van de binnenkant van biertonnen om ze waterdicht te maken –2 fig. overmatig drinken, pegelen, syn.pave
pekel ~* m pekel, zoutwater
pekele ~* zw.ww pekelen, zouten
pekeriej ~*\\ v ruimte binnen brouwerij, waar het pekken van biertonnen plaatsvindt
pekske \ o.vkw carnavalskostuum: höbs doe ’t pekske vaerdig?
pekskesaovend \\ \ m (g.mv) pakjesavond sinterklaasavond
pelgrimaasj ~\ \ v pelgrimage
peliep \ kk\ v (pelieppe-peliepke) poliep
pelies \lk~ o (pelieze-pelieske) paleis
pelt ~ bw bij kaartspel ‘toeppe’ bijna verloren staande (op 9), vóór de laatste streep (Th.D)
pemaad \ \ [O] m.stofn. pommade, haargel; [M: brillentien]
pemel \ \ m (Fr) (pemelle-pemelke) paumelle, bep.model scharnier met staande pen en daarop draaiende dop
pen \ v (penne-penneke) pen –1 schrijfstift –2 pin
penaes \ \ v (penaeze-penaeske) punaise
penantie \\\ m (mv.penanties) penalty, strafschop
pendaal \\ m (pendale-pendaelke) pedaal –1 met de voet te bedienen hefboom(pje) –2 trapper aan ‘n fiets
pendaal۰erm \\ ~∂ m pedaalarm, crank syn.krenk; ...ummer \ m pedaalemmer
penduul kk\ (Fr) v (pendule-penduulke) pendule
peniebel \ lk~ \ bn.bw penibel, pijnlijk, hachelijk
penièl \\ o (penièle-penièlke) paneel
penne۰lekker \ \ m scheldn. pennenlikker, kantoorbediende, klerk; ...metske \ o.vkw pennenmesje, zakknipmesje; ...sjtreek ~ m pennenstreek; ...vröch \ v pennenvrucht
penningmeister \\~\ m penningmeester
pens ~ v (pense-penske) pens -1 koemaag -2 vleesspijs –3 vetbuik, mannenbuik, syn. pans
pensioan \\ o (pensioane-pensiuènsje) pensioen
pensioan۰fónds \\ ~ o pensioenfonds; ...gróndsjlaag ~~ m pensioengrondslag
pensión \ \ o (pensións-pensiunneke) pension
pensjenaat \ \\ o pensionaat, kostschool syn. kossjoal
pensjenere \\\ zw.ww pensioneren
penspien ~lk\ (ord.) v buikpijn, syn: boekpien
pepel [O/M] (Lat.papilio)(Fr:papillon) m (pepele-pepelke) vlinder; [J: vlinder]
peper ~* m peper (specerij, vrucht)
peper۰kokeman ~*\ \~ m taaitaaiman, taaitaaipop (st.nicolaasgebak); ...kook \ m peperkoek, ontbijtkoek; ...koon ~* peperkorrel; ...meule ~ v pepermolen; ...noot ~ v pepernoot (strooigoed b.g.v. St.Nicolaas)
pepier \lk~ o (pepierre-pepierke) papier
pepiere \lk~ bn stofn.: ‘ne pepiere zakdook;
pepier۰meule \lk~ ~ v papiermolen; ...versjniepperaer \kk\ \\ m papierversnipperaar
pepiter \\ (Fr:pupitre) m (pepitersj-pepiterke) pupiter, muzieklessenaar
pepölverke \\∂\ (A: Pölverche) o.vkw klappertje voor kinderpistool; [J:knekkerke]
perbere \\ zw.ww proberen, pogen, trachten
perdao \\ (Fr:pardon) –1 tsw pardon; syn. (ver)ekskezeer: perdao, maog iech effe langs? [J: sorry] –2 o (ook:perdón) excuus, vergiffenis, vergeving, kwijtschelding, genade
pereboum ~* \~ m perenboom
perfeet \\ m (mv: perfete) profeet
perfek \\ I bn.bw perfect, volmaakt II m prefect
perfeksie \\\ v g.mv. perfectie, volmaaktheid
perfeksjonis \\\\ m (mv.perfeksjoniste) perfectionist
perferater \\\\ (Fr) m (perferatersj-perferaterke) perforator, perforateur
perferere zw.ww perforeren, ponsen, doorboren syn. pónse
perfesser \\ m (mv.perfessersj) professor
perfiet \ lk~ o profijt, voordeel
perfietelek \ lk~ [O] bn.bw profijtelijk –1 voordelig syn.veurdeilig –2 parmantig: dat waor ‘ne perfieteleke miensj; syn: permantig, prónt
perfisiat \\\\ I tsw (Lat.) proficiat, syn: gefillesiteerd II m proficiat, gelukwens: ‘nen harteleke perfisiat gewinsj
perfuum \ kk\ [O] m parfum
perink ~\ (ook: pierink lk~) m (perinke-peringske) pier, piering, aardworm, regenworm, syn. regewörm
perk ~∂ m (perke-perkske) perk
perkement ~∂ \~ o perkament
perkementpepier ~∂\~ \lk~ o stofn. perkamentpapier
permantig \ ~\ [J] bn.bw parmantig; [O]: perfietelek
permetere \\\ zw.ww permitteren -1 toestaan, vergunnen -2 wk.veroorloven, aanmatigen, de vrijheid nemen syn. leiste: wat meine ziech die te kinne permetere, syn: aanmete, leiste, toesjtoon
permetiekkel \\ kk\ (A:Permentickel) m slinger van uurwerk
permiesje \ kk\ v permissie, toestemming: mèt eur permiesje
perneutsj \~ [O] v stijf pretentieus vrouwmens, hark, nuf
pernoale \\ –1 zw.ww klap toedienen, syn. ein oetdruège, verkammezaole –2 tsw krachtterm: verdikke(me), verdraaid nog aan toe!
perrepluuj \\ kk\ [O] [M/J:parrepluuj] m –1 paraplu, regenscherm –2 santenkraam, janboel
perrón \\ -1 o (mv.perróns) perron, hoge stoep langs spoorbaan –2 (ook perroen) m stenen zuil of voetstuk
persee \\ bw per se, stellig, beslist, absoluut, syn: abseluut, besjlies, gewies, pertenent
perseneel \\\ o personeel
persere \\ (ook: pressere) (Fr:presser) zw.ww presseren, in tijdnood verkeren, dringen, verhaasten: bies doe geperseerd?”
perses \\ o (persesse-perseske) –1 proces –2 bekeuring, bon
persessie \\\ [M/J] (r.k.) v (persessies-persessieke) processie [O: pers(j)esse]
persessie۰kruus \\\ lk~ o processiekruis; ...päölkes \ mv processiepaaltjes, paaltjes die b.g.v. ’n processie langs de wegrand worden geplaatst; ...ruupsj kk\ v processierups; ...vaenekes \ mv vlaggetjes aan de ‘persessie-päölkes’
perseunlek \\ bn.bw persoonlijk
persies \\ [J] bn.bw precies, juist, nauwgezet syn. zjuus; [O:krek]
persiflaasj \\\ v (mv.persiflaazjes) persiflage, fijne spotternij
persjoenkele \ lk~ [O] zw.ww Lat.portiuncula; op 2 augustus biddend de kerk in en uit lopen en daarmee ‘n aflaat verdienen
personaasj \\\ o (mv.personaazjes) personage
persoon \\ m (persone-perseunsje) persoon
persoons۰besjrieving \\ lk~ v signalement, persoonsbeschrijving, syn: sienjalement; ...bewies lk~ o persoonsbewijs, identiteitsbewijs
pertaol \\ o (pertaole-pertäölke) portaal, deurnis, vestibule
perteer \\ portier I m (porteersj-porteerke) portier, poortwachter, conciërge syn.kónsjersj II o (pertere-perteerke) deur in ‘n rijtuig
pertenent \\ ~ bn.bw pertinent, uitdrukkelijk, zeker, absoluut; syn: persee
pertenente \\ ~ m zelfverzekerd persoon
pertiej \\ v (pertieje-pertiejke) partij –1 deel –2 groep, groepering naar soort -3 muziekstuk -4 verloofde, levensgezel(lin): dat ies ’n goow pertiej veur ‘m -5 spel door twee of meer personen gespeeld -6 (i.s.m. trèkke) bevoordelen
pertiejdig \ kk\ bn.bw partijdig
pertiejke \kk\ o.vkw partijtje, potje, sport- of spelvorm dat door twee personen of partijen wordt gespeeld, syn. pötsje
pertiek \ kk\ m portiek
pertrèt \\ (Fr.) o (portrètte-portrètsje) portret -1 beeltenis of afbeelding v.e.persoon –2 (neg. scherts.) personage, eigenaardig persoon: dat ies miech e pertrèt, syn: göthièr
pervinsie [M] \ ~ \ v (pervinsies-pervinsieke) provincie; [J]: previnsie
perzent \ ~ o procent, percent
perzentaasj \ \ \ o (mv.perzentaazjes) percentage
pes \ m pest –1 ziekte –2 hekel, pee, afkeer syn.juuj
pesjtakel \~ (methat.→sjpektakel) o spektakel, lawaai, rumoer, syn. lewej, leve, sjpektakel
pesjtakele \~\\ zw.ww lawaai maken
peske o.vkw pasje, legitimatiekaartje
peskop m pestkop, plaaggeest
peste zw.ww pesten –1 pesten, plagen, treiteren syn. traetere -2 kaartspel
pestei v (pesteie-pesteike) pastei (vleeswaar)
pesteike \\\ o vkw pasteitje: es me e videeke völt mèt regout, neume v’r dat e pesteike
pesteriej \\ kk\ v (mv.pesterieje) pesterij
pestiel \ kk\ Fr. v (pestiele-pestielke) pastille
pestielke \ kk\ \o.vkw ruitvormig dropje
pestoar m (pestuèrsj -pestuèrke) (r.k.) pastoor
pestuur \ lk\ o (pesture-pestuurke) postuur, gestalte, lichaamsvorm,
pestuurke \ lk\ o.vkw postuurtje, profaan beeldje van porselein
pestuurnaod \ lk\ \ m/v postuurnaad
petaj \\ (Fr:bataille) harde klap, kracht: mèt volle petaj ging ’r drobbaaf
pete۰kind ~* ~ o petekind; ...nónk ~ m peetoom, peter, doopvader, syn.peter(e)
peter(e) ~* m peetoom, doopvader, syn. petenónk
petetant ~*\ ~ [J] v peettante, meter, syn. paat
petiek \ kk\ [O] (Fr: boutique) m –1 santenkraam (kraam met heiligenbeelden) -2 (neg.) janboel, zootje; syn: parrepluuj, kraom, kómbermes
petries \ lk\ v (petrieze-petrieske) patrijs
petrieshónd \ lk\ ~ m patrijshond
petriezejach \ lk\ \ v patrijzenjacht
petroan \ \ (petroane-petruènsje) patroon I m –1 schutspatroon, beschermheilige (vrouw.vorm: patrones) syn petroanhèllige -2 baas, chef, opdrachtgever –3 vreemdsoortige man II v huls met projectiel en kruit lII o knipmodel, motief in handwerk).
petroanhèllige \\ \ m patroonheilige
petroanstesj \\ \ v patroontas
petroelje \ lk~ v (petroeljes-petroeljeke) patrouille
petrol \\ m stofn.(g.mv) petroleum
petrols۰kachel \\ \ v petroleumkachel; ...keel ~* m petroleumventer; ...lamp ~ v petroleumlamp, syn:kenkee; ...sjtèl ~ o petroleumstel; ...tuit ~ v petroleumkan; ...vaat ~ o petroleumvat
peze \ zw.ww pezen –1 hard lopen, rennen –2 hard inspannend werken, aanpoten; syn.→morkse
peziese \lk~\ [M] v (mv. pezieses) positie -1 opstelling, situatie –2 zwangerschap –3 betrekking, ambt, [O: peziesje] [J: pezisie]
piej kk\ m pij (pieje-piejke) kleed van kloosterling
piejehejsj kk\ \ ~ [O] handschoen van pijlaken(stof)
piekke kk\ zw.ww pikken, pikkend eten (eetwijze)
piekkenere kk\ \\\ zw.ww haten, benijden, vitten, bedillen, i.z. aftroeven, syn. z. sjtrieje, z. plökhaore, z. vreigele
piekker(t) kk\ m (piekkerte-piekkerke) fijnproever, (die pikkend eet)
piekvogele kk\ ~ zw.ww darten, pijltje werpen, syn.pielke werpe
piel lk\ m (piele-pielke) pijl
piele lk~ m (g.mv) (vkw:pieleke) mannelijk lid, penis, syn: geval, jóngenhièr, läöreske, löl, niep, pieleman, piemel, pum
pielebaog lk~\ m (pijlen)boog als schiettuig
pieler lk\ m pijler –1 bouwsteun –2 plaats in steenkoolmijn, waar de kool wordt gewonnen; [O] pielder
pielrech lk\ \ bn pijlrecht, recht als de schacht v. e.pijl
piemel lk\ m (piemele-piemelke) –1 pum(mel), rotvent, syn. löl, lapzjwans, kloatzak –2 penis, syn.→piele
pien lk\ [M/J] v (mv. piene) pijn, smart; [O: wiè]
piene lk~ bn. stofn.pijnboomhout
pienlek lk\ bn.bw pijnlijk
piensjer lk~ m (piensjersj-piensjerke) pincher
piensjtiller lk\ \ m pijnstiller
pienzel kk\ m (pienzele-pienzelke) penseel, verfkwast, verfborstel, syn. kwas
pienzele kk\ zw.ww verven
I piep lk\ m (piepe-piepke) piep(toon): iech hoort ‘ne piep van ’n moes
II piep lk~ pijp (piepe-piepke) –1 rookwerktuig –2 holle, ronde buis –3 gang of smalle, kleine ruimte –4 proefboring bij mergelwinning
I piepe lk\ zw.ww piepen –1 piepgeluid maken -2 uiten van pijn
II piepe lk~ zw.ww pijpen, ronde mondbeweging maken
piepebuul lk~\ kk\ m pijp(tabak)-etui;
piepekoek lk~lk~ tsw uitroep bij het tevoorschijnkomen tijdens kinderspel, syn. koekepiep, kiekeboe)
piepe۰kop lk~\ \ m pijpenkop; ...kretser \ m pijpenkrabber; ...la \ v –1 pijpenla(de) -2 erg smalle ruimte of erg smal huis; ...lok \ v pijpenkrul
I pieper lk\ m (piepersj-pieperke) jonge duif
II pieper lk~ [O] m pijper, fluitspeler
piepe۰rèk lk~ \ v pijpenrek; ...sjteel ~ m pijpensteel
piepke lk~ o.vkw –1 stengel b.v.kaneel –2 rolletje garen: e piepke sjtiekziej –3 smal glas bier
piep۰sjoem kk\ lk m piepschuim
piep۰sjtum lk\ \ v piepstem; ...toan \ m/v pieptoon
pieptoebak lk~ \\ m pijptabak
piere lk\ [O] zw.ww zeurend pijn doen, kwellen pierewejje lk~ \ zw.ww pierewaaien, fuiven, stappen syn. boemele
pies kk\ m pis, plas; 2 totdat (bies)bw v.tijd en plaats
pies۰bak kk\ \ m pisbak, urinoir, pissoir, syn:pieswaar; ...blaos \ v pisblaas, urineblaas; ...bloom \ v pisbloem paardebloem, syn: paersjbloom, kèttingbloom, molssjla, zoermèlk; ...buus lk\ v pisbuis; ...flesj \ v pisfles; ...paol \ m pispaal, voetveeg, voorwerp voor algemene kritiek; ...paus \ [O/M] v plaspauze; ...pot \ m nachtpot, nachtspiegel, po;syn: kamerpot; ...pötteke \ o.vkw (bloem van de) haagwinde
piesse kk\ zw.ww pissen, urineren, plassen wateren; syn: pinkele, (ord. zeike)
piestelee kk\ \ m (piestelees-piesteleke) zacht, cylinderrond boterbroodje
piestón(g) kk\ \ v piston, blaasinstrument (met kleppen)
piestool kk\ \ o (piestole-piesteulke) pistool
pieswaar kk\ \ m pissoir, pisbak syn.piesbak
pieszièlke kk\ \ vkw damesonderbroek zonder kruis; syn: sjnelzeiker (ord.)
piet lk\ (kindertaal) m (piete-pieteke) –1 vogel -2 hoofdluis
pietsj kk\ m penarie, knel, knijp, verlegenheid: hae ziet in de pietsj
pietsjblaor kk\ \ v bloedblaar
pietsje kk\ zw.ww –1 vatten, ’n borrel pakken: zouw v’r oes nog eint pietsje? -2 knipogen: hae haet miech ’n uigske gepietsj –3 pijn veroorzaken, zeer doen: die aeksteroug ies miech aan ‘t pietsje –4 knellen, drukken: die sjeun pietsje miech get
pietsjerke kk\\\ o.vkw drukknoopje, syn., kniepperke; [O]: pietsjmertuke
pietsjke kk\ o.vkw pietsje, beetje, syn.bietsje, bietteke, tiekkelke
pietsj۰lamp kk\ ~ v zaklamp, zaklantaarn syn. wiets; ...mertuke \ lk\ [O] vkw drukknoopje, syn: pietsjerke, kniepperke; ...piene kk\ lk~ bn. stofn. grenen(hout) (v. pijnboom); ...tang \ v (k)nijptang
piettebaer kk\ \ m hotemetoot, snob, vip, hooggeplaatst persoon (scherts.)
piezel lk~ m (piezele-piezelke) –1 ‘n sliert haar –2 bullenpees, gummiknuppel –3 tenger, smal persoon syn. sjlungel, panlat
piezelshaor lk~ \ o sluik, dun, neerhangend hoofdhaar
piezjewiette kk\ kk\ zw.ww smoezen, bedekt m.iemand spreken; syn. sjmoeze, sjmiespele
piezzele kk\ zw.ww aframmelen, slaag krijgen of geven, syn: verknauwele.
pileer \ ~* m (pilere-pileerke) pilaar, zuil
pilerebieter \ ~* lk~ m pilaarbijter, schijnheilige, schijnvrome syn. sjienhèllige
pilleduèske \ \ o.vkw pillendoosje
pillekaan \ \ m (mv.pillekane) pelikaan
pillendrièr \ \ m pillendraaier -1 apotheker -2 neuspeuteraar
pillerien \\ lk\ (Fr) m pelerine (pelgrimsmantel) –1 kort schoudermanteltje voor dames –2 brede kraag op jas of mantel –3 poncho of cape
pillesjliekker \\ kk\\ m pillenslikker
pilletón \\ \ o (pilletóns-pilletunneke) peloton
I pils \ -1 o.stofn. pils(ener) –2 o (pils-pilske) glas pils
II pils ~ m (pilze-pilske) pels, dichtbehaarde dierenhuid als kleding
pils۰jas ~\ m pelsjas syn.bóntmantel; ...mötsj ~\ v pelsmuts syn.bóntmötsj
pin ~ m (pinne \ [O:pin \] -pinneke\) pin, metalen staaf
pindakiès \\ \ m.stofn. pindakaas; ...neutsje ~ o pinda, pindanootje, syn. apeneutsje; ...rötske ~ o pindarotsje
pingelaer \ m (pingelaere-pingelaerke) pingelaar –1 persoon die graag afdingt –2 voetballer die graag solieert
pingele [M/J] zw.ww pingelen -1 afdingen, marchanderen syn. marsjendere [O: peigele] -2 soleren bij het voetbalspel
pingpong۰belke \\ \ o.vkw pingpongballetje pingponge -1 o de sport tafeltennis –2 zw.ww het spelen van tafeltennis
pingpong۰kluup \\ kk\ v tafeltennisclub; ...plenkske ~ o.vkw tafeltennisbatje, ...taofel \ v pingpongtafel
pinhoute ~ ~ (Th.D: op wacht staan) onr.st.ww (houte) volhouden, standhouden, syn. paolhoute
pink ~ m (pinke-pinkske) -1pinkvinger, kleinste vinger -2 eenjarig kalf
pinkele ~ zw.ww –1 plassen, wateren -2 [O] jongensspel waarbij ’n puntig houtje met ’n stok wordt weggeslagen
pinkster۰bloom ~ \ v pinksterbloem, bloem die met Pinksteren bloeit, kruisbloemige plant met witte of lila bloempjes syn. pinksbloom, Mariabloom;
Pinkstere ~ m Pinksteren r.k. hoogfeest van Pinksteren; [O: Pinkste] (D: Pfingsten)
pinksterroas ~ \ v pioenroos
pinne \ I zw.ww -1 met pinnen bevestigen –2 gebruikmaken van een geldautomaat II mv puntige hoge hakken onder damesschoenen
pinneke \ o.vkw (was)knijper, syn. kniepperke
pinnetensie \\~\ v (g.mv) penitentie (r.k.) boetedoening na biecht
pinnetrant \\ ~ bn penetrant, doordringend
pión m (piónne-piunneke) pion (o.a.schaakstuk)
piot m Fr. (piotte-piötsje) soldaat, infanterist
pippermunt \\~ [M/J] m pepermunt; [O]: menta pitterselie \\~\ m peterselie (garneerkruid)
pizang \\ v –1 lett. pisang, banaan –2 fig. pineut, dupe: noe ies hae de pizang
plaan \ [O] m plan, ontwerp: hae maakde zelf de plaan veur ’t hoes, [M/J: plan]
plaat ~ v (plate-pleetsje) plaat –1 prent –2 bord van hout of ijzer –3 kale kop –4 (neg) onuitstaanbare domme vrouw
plaats \ v (plaatse-plaetske) –1 plaats –2 [O] betrekking (van dienstmeid)
plaatsbewies \ lk~ o plaatsbewijs;
plaatsegeld \\ ~ o plaatsgeld
plaats۰vervenger \ \\ m plaatsvervanger syn. ramplesant, suuppliant; ...vinge \ ~ st.ww plaatsvinden, gebeuren
plafónjee \\ \ m plafonnière (v), plafondlamp
plak \ m (plek-plekske) -1 doek –2 hoofddoek, schouderdoek (Th.D: Kil: plagghe)
plakèt \ \ v (plakètte-plakètsje) plaket, plaquette (Fr.), gedenkplaat, reliëfafbeelding
plan \ o (planne-plenneke) plan; [O: plaan]
plane \ [O] zw.ww plannen, ’n plan maken; [M/J: plenne]
planjere ~ zw.ww in of met water ravotten, [O]: plare (Th.D)
plank ~ v (plenk-plenkske) plank, plat langwerpig stuk hout
plankekoorts ~ ~* v plankenkoorts
plankgaas ~\ o /bw plankgas
plant ~ v (plante-plentsje) plant
plantaafsjtand ~\~ m pootafstand
plantaasj \ \ v (mv.plantaazjes) plantage, aanplant
plante ~ zw.ww –1 planten, poten –2 (wk.ww) stevig plaatsen of gaan zitten
plante۰greuj ~ \ m plantengroei; ...kinner \ m plantenkenner; ...krenkde ~ v plantenziekte; ...saap ~ o plantensap; ...sjpuit ~ v plantenspuit; ...sjtek ~\ m steunstok(je) voor planten, syn: gaerd
plant۰good ~ \ o plantgoed, plantsel; ...kaord \ o plantkoord; ...sjtek \m plant- of pootstok
plaog \ v/m (plaoge-pläögske) plaag, kwelling, verzoeking, syn: temptaasje
plaoge \ wk.zw.ww -1 plagen, tergen, kwellen syn. temptere, koejenere, transenere –2 (wk) zichzelf aftobben syn. z. kwaele, morkse, poejakke, sjinne
plaogeriej \ \ v plagerij
plaog۰geis \ ~ m plaaggeest, nijdas, kwelgeest, plaagbeest, plaagduivel, syn. judas, niedas, plaogjuud, toeker(t); ...juud kk\ m plaaggeest; ...sjtoat \ m plaagstoot
plaon \ [O] (Th.D) v oppervlakte, vlak terrein, plein (Lat. planum, Fr.plan)
plaoster \ [O/M] v (plaostersj-pläösterke) (hecht)pleister; [J]: pleister
plaostere \ zw.ww pleisters opplakken, medisch oplappen
plare \ [O] zw.ww in/met water spelen, [M/J: planjere]
plat \ I o –1 (plaatselijk) dialect, volkstaal van de gemeenschap: este miech versjteis, kal iech plat tege diech –2 plat dak of terrein (v. plateau): v’r mochte op ’t plat sjpele II bn.bw plat: laag, vlak, dun, horizontaal: zoa plat wie ‘ne cent
platekop ~ \ m kaalkop, kaalhoofd syn.glibber, kletsjkop
platesjpeler ~~ m platenspeler, grammofoon, pick-up, draaitafel; syn. grammefoon
plat-eweg \ \ bw platweg, platuit, ronduit
plat۰houwe \ \ onr.st.ww (houwe) platslaan, pletten, syn. plette, walse, welle; ...loupe ~ onr.st.ww (loupe) platlopen; syn:plattrampele, plattrae, plattrappe
plato (plato’s-platoke) -1 o plateau, hoogvlakte met steile hellingen –2 m groot dienblad syn. deenblaad, teblo
platruub \ kk\ v klaprib, klapstuk van een rund syn.plattedun
plats \ m (platse-pletske) knapkoek, harde zoete dunne koek, syn. knapkook (‘rest van toertendeig’)
platsj \ m (platsje-pletsjke) plens, gulp, guts, uitgegoten of neerplassende hoeveelheid vocht; syn. guitsj, goesj, kloetsj
platsje \ I zw.ww plenzen –1 water morsen –2 neersmijten van vocht, neerplenzen, gutsen II mv grote bemodderde voeten (schoenen), syn. platsjveut, platsjpuèt, tratsje
plattegrónd \\~ m (vkw: plattegrónde-plattegrundsje) plattegrond
platveut \\ mv platvoeten
plavej \\ [O/M] m (mv.plavejje) straatkei, straatsteen
plavejje \\ [O/M] zw.ww plaveien, bestraten, [J: besjtraote]
plavejsel \\ o plaveisel, bestrating
plechtig \ bn.bw plechtig, statig: ‘t maedsje deit dit jaor de plechtige kemune
pleeg۰kind \ ~ o pleegkind; ...ouwersj \ \ mv pleegouders
pleetsje ~* o.vkw (mv.pleetsjes) –1 plaatje –2 mooie jonge vrouw
plefóng \\ m (plefóngs-plefungske) plafond
plege zw.ww plegen -1 begaan, bedrijven, verrichten: hae haet toch geine moord gepleeg, syn. begoon –2 houden, doen: doe mós euverlèğ plege
pleij ~ [O/M] (ook: plej) plein, effen vlakke binnenplaats, terrein; [J]: plein
pleite ~ I zw.ww pleiten -1 voor het gerecht verdedigen –2 weglopen, vluchten: hae ies pleite -3 spreken in iemands voordeel II bn bankroet, failliet
plek \ v (plekke-plekske) –1 bep.plaats –2 vergankelijke vlek op lichaam, bloeduitstorting: iech höb dao allein ‘n blauw plek aan euvergehoute
plekaat \ \ v –1 plakkaat, aanplakbiljet, affiche, syn. raambieljèt, affiesj –2 grote vlek syn. braatsj
plek-iezer \ lk~\ o pleistertroffel, plakijzer, opzetijzer van stukadoor; syn. sjpervel
plekke \ zw.ww -1 (vast)plakken, kleven -2 stukadoren syn.plièstere –3 fig. (na)blijven zitten of hangen op gezellige plaats –4 doubleren, zitten blijven op school
plekker \ [M] m (mv.plekkersj) stucadoor, pleisteraar syn.plièsterman
plekketig \bn.bw plakkerig, kleverig
plek۰plaoster \ \ v -1 hechtpleister –2 (scherts.) plakpleister (fig.) persoon die te lang op bezoek blijft; ...pleetsje ~* o.vkw plakplaatje, sticker, syn: plekprintsje
pleksel \ m stofn. plaksel, plakspul, kleefstof
plemure \ lk\ zw.ww plamuren
plemuur \ lk\ m stofn. plamuur, specie als vulmiddel
plemuurmets \ lk\ \ o plamuurmes
plenge \ zw.ww plengen, ’n drank vergieten als offer: wie de mei-den rechsjtóng, haet de mei-keuningin ze geplengk mèt ‘n pöl beer
plenke ~ [O/M] zw.ww. de school verzuimen, spijbelen
plenne \ [M/J] zw.ww plannen [O: plane]
I plestiek \kk\ m.stofn. plastic
II plestiek \kk\ o plastiek, kunstvoorwerp van plastic
pletsj \ v (pletsje-pletsjke) -1 bat, slaghout bij tafeltennis -2 spaan, spatel –3 schoep v.e. watermolenrad (Th.D: pletsjmeule/plasmolen) –4 slagplank om ingezaaide grond te pletten –5 roeiriem
pletsje \ zw.ww pletten, pletteren, plat slaan; [J]: plette
pletter \ –1 m persoon of gereedschap /machine, die plet –2 bw (i.s.m. te ...): hae voort ziech te pletter
plevuus \ lk\ m (plevuze-plevuuske) plavuis, gebakken vloertegel
plezeer \\ o (vkw:plezeerke) -1 plezier, pret, vermaak, lol, syn. sjpas –2 (i.s.m. emes e ... doon) genoegen verschaffen, ’n dienst bewijzen
plezere \\ wk.zw.ww plezieren, ’n plezier doen
plezerig \\ bn.bw plezierig, prettig
pliech kk\ v (mv.pliechte) plicht
pliechmaotig kk\\ bn.bw plichtmatig
pliechs۰bezej kk\ \~ o plicht(s)besef; ...getroew ~ bn.bw plicht(s)getrouw; ...geveul \ o plicht(s)gevoel; ...verzoem lk\ o plichtsverzuim
pliessee kk\ \ bn.stofn. plissé, geplooid (stof met ingeweven plooien) (→ ploa)
plièstere zw.ww pleisteren, stuken; [J: sjtuke]
plièster۰kalk \\ ~∂ m pleisterspecie, mortel, kalk- of gipsmengsel; ...lat \ v tengel, (ongeschaafde) pleisterlat; ...man ~ [O] m stucadoor, pleisteraar, [M] plekker; [J: sjtukedoor]; ...nagel ~ m tengeltje, korte vertinde spijker met grote platte kop; ...werk ~∂ o stucwerk
plint ~ v (plinte-plintsje) –1 plint, voetlijst –2 omslag aan broekspijp
plintelödderke ~ \ o.vkw plintenladdertje (fantasiewoord voor 1-aprilgrap)
plisie \\ v politie: de plisie kump dèks te laat
plisie۰buro \\ kk\ \ o politiebureau; ...deens \ m politiedienst
ploa –1 v (ploaje-pluèke) plooi, vouw –2 zw.ww plooien; [J] ploaje
ploarok \ \ m plooirok
ploeder lk~ v grootspreekster
ploederaer lk~ [O] m opschepper, grootspreker, snob, snoever, pochhans, syn: opsjöpper, moelvechter
ploedere lk~ zw.ww grootspreken, pochen, snoeven, opscheppen syn. opsjöppe, sjtute (D:plaudern)
ploensj lk\ m (ploensje-pluunsjke) plons
ploensje lk\ zw.ww plonzen
ploert lk~ m (mv.ploerte) ploert, schoft, gemene vent
ploes lk\ -1 m (mv.ploeze) grasperk, gazon (Fr: pélouse) -2 v (ploeze-pluuske) pluis, vlok
ploeze lk\ zw.ww pluizen: de gerdiene ploeze erg
ploezebol lk\ \~ m zaadbolletje v. paardebloem
ploezetig lk\ bn pluizerig, pluizig
ploge \ zw.ww ploegen
plogendeens \ \ m ploegendienst
plogetiedrit \ lk~\ v ploegentijdrit
plök \ m pluk –1 (g.mv) het plukken van boomvruchten: dit zin boane van d’n twiède plök –2 (g.mv) pluktijd –3 (plökke-plökske) uitgetrokken bundeltje, toef syn. wösj: ‘ne plök haore
plökhaore \ \ wk.zw.ww z.plukharen, syn. z.sjtrieje, piekkenere, vreigele
plökke \ zw.ww –1 plukken van vruchten –2 plukken van veren bij geslacht gevogelte –3 aftroggelen, arm maken, syn. aaftraochele
plök۰körf \ ~∂ plukkorf, plukmand, syn. kómmel; ...lödder v plukladder
plómbere \ \ zw.ww plomberen
plómp ~ bn.bw plomp –1 lett. log, zwaar –2 fig. onbehouwen, lomp
plómpverlore ~ ~* bw plompverloren
plónder [O] (D: Plunder) ~ m (g.mv) plunder, mikmak, rommel, prullaria syn: →kómbermes
plónderaer ~ [O] m rommelaar
ploog \ I v (ploge-pleugske) ploeg (werktuig in de landbouw) II m/v (pleug-pleugske) ploeg, team, groep v. personen
ploog۰haam \ \ m paardenjuk m. kettingen t.b.v. het ploegen; ...iezer lk~ o ploegijzer; ...lien lk\ v ploegleidsel; ...sjièr \ v ploegschaar
plover \ m (ploversj-pleuverke) pull-over, gebreid truivest met V-hals (E:pullover)
plumo \ \ m (plumoos-plumoke) plumeau -1 vederborstel, stofkwast syn.kwiespel, kwieskwas –2 [O] gewatteerde deken (voorloper dekbed)
plump ~ [O/M] v (plumpe-plumpke) oogwimper, ooghaartje, syn. wumper
pluum lk\ (plume-pluumke) pluim –1 donsveer op hoofddeksel –2 compliment syn. kómplement -3 bloeiwijze v.bloem/plant
pluur lk~ v epidemie bij mens en vee
pluus lk\ bn.bw (alleen i.s.m. neet ...) pluis: in dat hoes sjpeelt ziech van alles aaf, dao ies ’t neet pluus
pluusj kk\ pluche –1 m stofn. fluweelachtige stof –2 bn pluche: de meikeuningin dreug ‘ne pluusje mantel
pluze lk\ zw.ww.overgank. pluizen: de veugel pluze hun vaere
poat m (poate/puèt-puètsje/puèteke) poot
poate zw.ww poten
poat۰eerappel \ ~* \ m pootaardappel; ...good \ o pootgoed; ...sjtek \ m pootstok; ...un \ v pootui; ...vösj \ m pootvis
poedel kk\ m -1 honderas –2 (bij allerlei spelen:) mislukte worp of stoot
poedele kk\ –1 wk.zw.ww poelen, wassen, baden, douchen –2 zw.ww onhandig te werk gaan bij het spel, missen
poedel۰naaksj kk\ ~ bn poedelnaakt, [O: poelekernaaksj]; ...pries lk~ m poedelprijs, troostprijs voor de laagst geklasseerde
poederietsj kk\ \ kk\ [O] m poudre de riz (Fr) gelaatspoeder; geparfumeerde talkpoeder op basis van rijstmeel, blanketsel
poederietsjmedam kk\ \ kk\ \ \ v opgedirkte vrouw
poef kk\ m -1 pof, krediet: dat haet zie op de poef gegolle; -2 poef, opgevuld zitkussen of voetkussen –3 pof, bolstaande plooi a.d. mouwen –4 hoerenkast; syn: horetent) –5 [O] kolengruis
poef۰brook kk\ \ v pofbroek, plusfour; syn: sjmoekkelbrook, keutelevenger; ...-eerappele ~* \ mv gepofte aardappels, syn. zjwelmennekes
poeffe kk\ zw.ww poffen –1 braden in hete as of op hete plaat –2 borgen, op krediet kopen –3 opbollen v.kleding
poeffel kk\ v oliebol
poef۰jas kk\ \ m man, die veel op de pof koopt of drinkt; ...medam \ \ v vrouw, die veel op de pof koopt, syn.poefpriej
poefmoewe kk\ kk\ mv. pofmouwen
poef-paaf \\ (klanknabootsing) bw plotsklaps: poef-paaf sjtong 'r veur miech; syn:poetsj-patsj
poejakke kk\ \ zw.ww hard werken, zwoegen, ploeteren, aftobben; syn:→morkse
poejer lk\ m poeder –1 stofn. iedere tot zeer fijn gruis gemaakte vaste stof –2 (mv.poejersj) afgepaste hoeveelheid van geneesmiddel in poedervorm: woa sjteit ’t duèske mèt mien poejersj
poejer۰doas lk\ \ v poederdoos; ...dunske ~ o.vkw poederdonsje
poejere lk\ (wk) zw.ww poederen
poejer۰kwas lk\ \ m poederkwast; ...soekker kk\ m poedersuiker; ...vorm \∂ v poedervorm: allewiel geuf ’t dat ouch in poejervorm
poekkel kk\ m (poekkele-puukkelke) –1 rug: hae droog 60 kilo op ziene poekkel syn. röğ -2 bochel, bult: dat ies dae man mèt dae poekkel syn. kroef -3 verhoging in het wegdek
poekkele kk\ zw.ww -1 de rug wassen (van je collega-mijnwerker) –2 ’n last of ’n kind op de rug dragen
poel lk\ m poule –1 inzet bij duivenwedvlucht (Fr:poule) –2 groep(indeling) van deelnemers bij wedstrijden
poelbreefke lk\ \ o.vkw poulebriefje, inzetbewijs voor duivenwedvlucht
poele lk\ zw.ww inzetten, gokken, wedden (veelal bij duivenwedvlucht)
poeleke kk\ en lk~ vkw (koosn.) jong mollig meisje
poelekernaaksj kk\ ~[O] bn poedelnaakt; [M/J: poedelnaaksj]
poem lk~ bn –1 doodmoe, bekaf, uitgeput syn. kepotmeug, aafgemeld, bekaaf, fetuuj, doadmeug, keduuk, kepot, euververmeujd, vaerdig, meroade, oetgetèld –2 platzak, blut (bij knikkerspel)
poemel lk~ m -1 schatje -2 slecht, minderwaardig kledingstuk, syn.hoddel, foddel
poemele zw.ww –1 knuffelen, liefkozen syn. foemele –2 hanteren van, omgaan met lastig kind, syn. pungele
poemel(t)ig bw slordig, slecht gekleed gaan: zie leep poemeltig debie
poen kk\ m (poene-poeneke) zoen, kus
poene kk\ [J] zw.ww zoenen, kussen; puène [O/M]
I poep kk\ (poeppe-puupke) –1 pop, speelpop (ook: poeppa (kindertaal)) –2 pop, kanariewijfje –3 stropop, strodok, dubbelgevouwen bosje stro tussen dakpannen –4 stofn. g.mv [J] poep, stront, drek, faeces; syn. kak, sjtrónt, sjiet
II poep lk~ (poepe-puupke) wind, veest, scheet, syn: (ord.) sjeet, vots; (A: Pupp / Fozz)
I poepe kk\ [J] poepen, ontlasting produceren
II poepe lk~ zw.ww winden laten
poepere kk\ zw.ww (alleen onbep. wijs i.s.m. ziette) in angst zitten, in de piepzak zitten; hae zoot ‘t ’m toch te poeppere wie in de berg ’t leech oetveel; syn: ‘t ‘m kniepe
poeperiej kk\ v poeperij, diarree, syn. sjieteriej, dunne, ord.sjlingersjiet
poeper(t) kk\ m (mv.poeperte) bangerik, angsthaas syn. bangesjietert, floeper(t)
poepnagel kk\ ~ m popnagel, blinde klinknagel
poepnel kk\ \ v prostituée, vrouw van lichte zeden, syn : poepvot, poepmedam
poeppe kk\ zw.ww –1 het aanbrengen van strodokken: dat pannedaak mót nog gepoep were –2 neuken
poeppe۰geziech kk\ kk\ o poppengezicht, lief kinderlijk gezicht; ...kas \ –1 poppenkast –2 heisa, dwaze vertoning, ophef, syn: ambras; ...kraom \ m poppenkraam, gepruts, syn. hoddelswerk, poeppewerk; ...loestig kk\ bn.bw argeloos, blijmoedig, lichtzinnig, vrijmoedig, frivool
poeppendokter kk\ \ m poppenhersteller
poepperig kk\ bn.bw popperig, overdreven of overladen met kleinigheden
poeppe۰sjtrónt kk\ ~ m poppenstront, overdreven vriendelijkheid: hae waor zoa fien wie poeppesjtrónt; ...wagel ~ m poppenwagen; ...werk ~∂ o niet vakkundig werk, syn: hoddelswerk, poeppekraom
poeptang kk\ \ v popnageltang, holniettang
poes lk\ m (poeze-puuske) dot; ‘ne poes watte
poet lk~ (neg.) m (mv.poete) klein kind; syn:, apekeutel, drubel(ke), greumel, kröppel, krootsj, wiech(ske)
poeteke kk\ o.vkw (mv.poetekes) babyvoetje
poetes kk\ [O/M] (Th.D) (A: Puttes) m.verz.n. bloedworst, syn: bloodwoorsj
poetsdook kk\ \ m poetsdoek syn. poetslómmel
poetse zw.ww poetsen
poetsfiemel kk\ lk~ →poetskrenkde
poetsj-patsj kk\ \ (klanknabootsing) bw opeens, plotsklaps: ’t waor poetsj-patsj aafgeloupe; syn: poef-paaf
poets۰ketoen kk\ \lk~ m poetskatoen; ...krenkde ~ v poetsmanie, syn: poetsfiemel; ...lómmel → poetsdook; ...vrouw \ v poetsvrouw, werkster, interieurverzorgster
poettie kk\ \ (E:puttee) m (mv.poetties) puttee, beenwindsel (mil.)
poezel(t)ig lk~ poezelig, zacht aanvoelend
poezemiem kk\ kk\ v (koosn.) poes, kat
pokke \ mv pokken (huidziekte): hae ies ingeënt tege de pokke
pokke۰breefke \ \ o.vkw. pokkenbriefje, bewijs van vaccinatie; ...liejer lk~ m pokkenlijder, rotvent
pöl \ v (pölle-pölke) pul -1 bierpul, bierkan m. deksel –2 kortbuikige bierfles –3 ietwat mollige knappe jongedame –4 jonge kip
polfer ~∂ [O/M] (K/A: Polver) m (bus)kruit, (pulver = poeder): dae man ies geine sjeut polfer weerd; syn. kroet
polfermeule ~∂ ~ (A: Polvermölle) kruitmolen syn. kroetmeule
polieste \lk~ zw.ww polijsten, door schuren of slijpen glad maken
pölle-ei \ ~ (A: Pöllen-Ej) o pul(len)ei (1e leg)
pollere \ \ zw.ww poleren (Fr:polir) glaswerk glanzend wrijven
pólletiek \\ kk\ -1 bn.bw politiek, betrekking hebbende op het overheidshandelen –2 m (g.mv.) politiek, handelwijze/beleid van de overheid
pólletoere \\ lk\ zw.ww politoeren, met politoer glanzend maken
pols ~ m.v (polse-pölske) pols
polse ~ zw.ww polsen, iemands mening vernemen
pols۰reloozje ~ \~ v polshorloge; ...sjlaag ~ m polsslag; ...sjtek \ m –1 polsstok, springstok –2 schildershulpmiddel ter ondersteuning van de pols
polstere ~ zw.ww opvullen en stofferen van zittingen
pols۰tesjke ~ \ o.vkw polstasje; ...wermer \∂ m polsmof
póm \ m (scheldn.) (pómme-pumke) kleine, gezette persoon
pómmerans \\~ m pomerans, keudopje, stooteinde v.e. biljartstok
pómp ~ v (pómpe-pumpke) pomp -1 zuigmechanisme v. vloeistoffen of gassen –2 trekbuis v. blaasinstrument
pómpe ~ zw.ww pompen
pómpe۰meker ~\ ~*\ [O] m pompenmaker, loodgieter
pómpenheimer ~ \ o (scherts.) water (of slechte kwaliteit wijn of bier); syn: gemeintepils
pómperniekkel ~ kk\ m pompernikkel, Westfaals zwart roggebrood
pómpe۰sjlaeger ~\ m pompenslager, man die ’n pomp slaat; ...sjtein ~\~ [O] (A: Pompesteän) m pompsteen, gootsteen; ...zjwungel ~ ~ m pompzwengel
pómp۰sjtasión ~\\ o pompstation –1 gebouw met pompgemaal voor drinkwater –2 tankstation; ...sjtek ~\ m pompstok
pónd ~ o (pónde-pundsj) pond, 500 gram
pónnie m –1 (pónnies-pónnieke) pony (klein paardenras) -2 ponyhaar(snit): zie haet ziech ‘ne ponnie laote knieppe
pónse ~ zw.ww ponsen, perforeren, doorslaan of doorknippen syn. perferere
pónsmesjien ~ \lk\ o ponsmachine
pónt ~ v (pónte-puntsje) (veer)pont
póntefikaal ~ \\ bn.bw pontificaal, plechtig
póntenäör ~ \\ [O] (Fr) m ponteneur, eergevoel: hae sjteit op ziene póntenäör
póntenaris ~ ~ m eergevoelig manspersoon
pónteneer ~\ m pontonnier, geniesoldaat i.c. bruggenbouwer
póntón m (mv.póntóns) ponton
pool \ m I (peul-peulke) poel -1 plas water op straat -2 dorpspoel –3 [O/M]: plas, grote watervlakte, oceaan: ze zin mèt de kinger de pool euvergegange II m (mv. pole) –1 pool (tegenpolen, magnetische ... etc) –2 opstaande draden/haren in een stof (mv)
pool۰ies \ lk~ o poolijs; ...sirkel \∂ m poolcirkel
poorsje ~* v portie, bepaalde hoeveelheid
poort ~* v (poorte*-peurtsje*) poort
poorte ~* -1 (alleen infinitief) hinderlijk in en uit lopen zonder deur te sluiten: doog die deur toe en blief neet zoa poorte; [O:poortele] (frequentatief) zw.ww: hae poortelde al de ganse mörge –2 (voetbal) de tegenstander de bal tussen zijn benen doorspelen: hae poortde de bek en maakde ’n sjoan gool
popelaer \ \ (Fr) bn.bw populair
popeleer \ \ m populier, wilgensoort (w.o. kannedas)
popelien ~ lk~ [O] m.stofn. popeline, fijngeweven halfzijden weefsel
pörper ~∂\ purper, paarsrood/roodpaars –1 bn purper van kleur –2 o de kleur purper
port \ I (Fr) porto, port, vrachtkosten:wieväöl port höbs te veur dat pekske mötte betale ? II m soortn. (vkw: pörtsje) portwijn
portefuij \\ (Fr) v (portefuijes-portefuike) portefeuille
portemenee \ \\ (Fr) v (portemenees-portemeneke) portemonnee, beurs; syn: beursj
pos \ m post I (poste-pöske) deurpost syn.deursjtiel II -1 dienst der posterijen: hae wèrk bie de pos -2 postkantoor: iech höb op de pos ’n oer in de riej gesjtange –3 postbode:dao kump de pos syn. faktäör, brevendraeger –4 de bestelde brieven: de pos loog op de deurmat III (poste-pöske) onderdeel van rekening; doe mós nog ‘ne pos opveure IV (poste-pöske) betrekking, ambt: dae haet dao ‘ne leuke pos V uitgezette wacht, werkplek: doe mós op diene pos blieve
pos۰bös \ \ v postbus; ...doef lk\ v postduif; ...kentoar \\ o postkantoor; ...peerd ~* o postpaard, (scherts.) forse, zwaar gebouwde vrouw
poste \ zw.ww posten –1 ter post bezorgen –2 op wacht staan, post vattten
postele \ [O] (Th.D) (Fr:postuler) postuleren, solliciteren, ’n aanvraag indienen
posteljón \\ \ m (g.mv) postiljon, postrijder, postkoerier
postere \\ wk.zw.ww posteren, plaatsen, opstellen
pos۰wiessel \ kk\ m postwissel; ...zegel ~ v postzegel
pot \ m (pöt-pötteke) pot –1 vaatwerk –2 spel: zulle v’r nog eine pot doon? -3 gezamenlijke inleg bij ’n spel: hae haet giestere de pot gewónne
pöt \ m (pötte-pötsje) put –1 waterput –2 (put)water
pötdèksel \ \ m putdeksel
potdook \ \ m theedoek
pöt۰haam \ \ m putjuk t.b.v. emmers water; ...haok \ m puthaak om putemmer mee omhoog te halen; ...huuske kk\ o.vkw puthuisje, afdak boven put
pot۰kiès \ \ m potkaas, ingezouten smeerkaas; ...lappe \ o kinderspel op straat: verstoppertje spelen, waarbij ’n blik (bus) dient als honk; ...lepel ~ m pollepel
potload \ \ -1 [O:m]; [J:o]; (potloar-potluèdsje) potlood (schrijfstift) –2 m.stofn. grafiet, kachelpoetsmiddel
potload۰sjlieper \\ lk~ m potloodslijper; ...venter ~m potloodventer; schennispleger
potloate zw.ww potloden, met zwarte pasta oppoetsen van fornuis of kachel
potloupe \ ~ o kinderspel op straat, op blikken lopen met behulp van touw
potperie \ \\ v potpourri, aaneengeregen melodieën
potroas \ \ v potroos, pioenroos
pötsje-werpe \ ~∂ o putje gooien (knikkerspel)
potsjtök o heerszuchtige vrouw
pot۰sjtoof m potkachel, kleine ronde potkachel (3-poot); ...soekker m potsuiker; bruine of witte basterdsuiker
pottaasje \~\ [O] (Th.D) (Fr) v potage, potspijs, gestampte pot
potte \ zw.ww –1 potten, sparen in ’n pot -2 overdreven zuinig zijn; syn: knoeve, wouve
pötte \ zw.ww putten, water uit ‘n put halen
potte۰bekker \ \ m pottenbakker; ...kieker lk~ m pottenkijker, ongewenst toeschouwer
pottentaot \\ \ (Fr:potentat) m (pottentaote-pottentäötsje) potentaat, heerschap
pötter \ m putter of distelvink
pottoew \\ bn.bw potdicht
pötummer \ \ m putemmer
potver..... tsw (als eerste lid in) bastaardvloek
pöt۰wing \ \ m putrol, putrad; ...zeil ~ o puttouw; ...zjwungel ~ m putzwengel
pozetief \\ kk\ bn.bw positief
pozetieve \\ kk\ mv positieven, bewustzijn, besef: hae kaom neet miè bie zien pozetieve
prach \ v pracht, luister, praal
prachsjtök \ \ o prachtstuk, bijzonder mooi in zijn soort
praek \ v (praeke-praekske) preek -1 kanselrede –2 (scherts.) saaie vermaning
praeke \ zw.ww preken -1 ’n predikatie houden -2 zedenmeesteren: ... en pap mer praeke
praek۰hièr m preekheer, predikheer -1 lid v. kloosterorde der Dominicanen –2 boterham v. half wit- en half zwartbrood, gelijk het wit/zwarte habijt der preekheren; ...sjtool \ m preekstoel
prakkezaasje \\~\ [O/M] v overpeinzing, gepieker; [J: prakkezasie]
prakkezere \\\ zw.ww prakkeseren, peinzen, piekeren, tobben
praktiek \ lk~ m (praktieke-praktiekske) praktijk –1 (tgov. theorie) uitvoering, werkelijkheid –2 bedrijfsuitoefening i.c. klantenkring
prakties \\ bn.bw praktisch –1 in de praktijk –2 doelmatig, nuttig –3 nagenoeg, vrijwel, bijna syn. bekans, bienao, haos
praom \ [O/M] v (praome-präömke) praam -1 daas, steekvlieg, paardenvlieg syn. proan -2 prang, neusklem voor paard
praome \ zw.ww pramen, prangen –1 (lett) drukken, knellen: zie zoot in dae rok tamelek gepraomp –2 (fig) benauwen, dringen: dat praomp miech
praote \ [J] praten; [O/M/J: kalle]
präötsje \ [J] o.vkw praatje, gerucht; [O/M/J: kal]
präötsjesmeker \ ~ [J] praatjesmaker, kletsmajoor, syn: moel(e)jan, moelemeker e.a.
prat \ m verz.n. -1 modder, slijk, syn: pratsj -2 slecht volk, syn:→ krauw
pratsje \ zw.ww -1 modderen, knoeien -2 neerkwakken, smijten
pratsj(et)ig bn.bw modderig, modderachtig
pratsj۰naat \ ~ bn doornat, kletsnat, syn: driefnaat, kletsjnaat, mèsnaat, sjtróntsnaat, zeikenaat; ...-sjeun \ mv modderschoenen
prattel \ v (prattele-prettelke) dikke vrouw syn:→madzjel
prattele \ [O] zw.ww prakken syn. kwètsje
preester \ m (preestersj-preesterke) priester –1 r.k.priester, geestelijke -2 (Th.D) kleine, vroege, gele pruim
preester۰fiès \ \ o priesterfeest; ...koar \ o priesterkoor; ...sjap \ o priesterschap; ...wiejing kk\ v priesterwijding
prengel \ m –1 dikke stok, knuppel –2 (scheldn.) weerbarstige man, syn. knöppel –3 stijf, niet lenig manspersoon
preskop \\ (A:Presskopp) m (g.mv) stofn. preskop, gehakt en geperst vlees v.e. varkenskop in gelei
pressere \\ (ook: persere \\ ) (Fr:presser) presseren, haast hebben, syn.sjpowe, touwe: Daot mer op eur gemaak, dat presseert neet
prestasie \~\ [O: prestaasje] v prestatie
prestere \\\ zw.ww presteren
pretsjke \ o.vkw kliekje, etensrest, syn: prietsjke, örte, otse
prettele \ zw.ww veesten, aanhoudend winden laten, eventueel incl. dunne ontlasting
preufwien \ lk~ m proefwijn
preugele ~ (D:prügeln; A: pröjele) zw.ww slaan, slaag krijgen, syn:→ gerete
preutsj ~ bn preuts, overzedig
preuve \ zw.ww proeven, zintuiglijk waarnemen naar smaak
preuveriej \ \ v proeverij –1 proefmanifestatie, proefgelegenheid -2 proeflokaal
prevele ~ zw.ww prevelen
prevensie \~\ v preventie, voorkóming
prezensielies \~\ lk~ v presentielijst
prezent \~ bn.bw present, aanwezig
prezentsje \~\ o.vkw presentje, syn: kedoke
priej kk\ v (prieje-priejke) prij -1 lijf, lichaam –2 (neg.) kwaadaardige, ondeugende vrouw –3 (neg.) dier, beest –4 bijdehand, pienter meisje, syn: vaeg
priek-aksie kk\ \\ v prikactie
priekke kk\ zw.ww -1 opvangen van ’n vallend voorwerp -2 prikken, met puntig voorwerp gaatjes maken
priekkele kk\ zw.ww prikkelen
priek۰metsje kk\ \ o.vkw prikmatje; ...naold \ v priknaald
priekske kk\ o.vkw prikje, klein bedrag
pries lk~ (A: Priis) I m (pries lk\-prieske ) prijs –1 (vermelding van) geldbedrag: welke pries vraog ’r? -2 stoffelijk blijk van roem of succes: op de kónkoer haolde zie d’n ièrsjte pries II bn.bw prijs, raak: wie ze get väöl gezope houwe, waor ’t wir pries
pries۰geve lk~ ~*\ onr.st.ww (geve) prijsgeven; ...keertsje ~ o.vkw prijskaartje; ...lies lk~ v prijslijst; ...oetreiking lk~ ~ v prijsuitreiking; ...versjil \~ o prijsverschil; ...vraog \ v prijsvraag
prietsje kk\ zw.ww glippen, floepen (i.s.m. in-/veur-/voert-...) naar binnen-/voor-/wegglippen), iets door beklemming of nauwe doorgang persen, knijpen, spuiten syn. sjlieppe
prietsjke kk\ o.vkw →pretsjke
prieze lk\ prijzen –1 st.ww roemen, loven, eren -2 zw.ww van een prijsaanduiding voorzien
priezekas lk\ \ v prijzenkast
priezensweerd lk\ \ ~* bn prijzenswaard
priezig lk\\ bn prijzig, duur
prifferere zw.ww prefereren, verkiezen, voorkeur geven aan
pril ~ [O] m →april
prins ~ m (prinse-prinske) prins
prinse۰bal ~ \ o bal ter ere van de carnavalsprins; ...mötsj \ v muts van de carnavalprins; ...proklemasie \\~\ v prinsenproclamatie, het bekendmaken of uitroepen van de nieuwe carnavalsprins
prinses \\ v (prinsesse-prinseske) prinses
prinsesepter ~ \ m scepter van de carnavalsprins
prinsesseboan \\ \ v prinsessenboon
prinsewagel ~ ~ m praalwagen van de carnavalsprins bij gelegenheid van de carnavalsoptocht
prinsiep \kk\ o (mv.prinsiepes) principe, princiep, (grond)beginsel, stelregel, overtuiging
prinsipjeel ~\\ bn.bw principieel
print ~ v –1 prent, plaat, afbeelding –2 prent, stijf houterig vrouwspersoon syn.plaat –3 prent, (jachtterm) spoor, indruksel van dier -4 Äökener print, soort speculaaspopje (Aken)
printe ~ zw.ww -1 prenten, iets in het hoofd prenten -2 printen, (af)drukken
printebook ~ \ o prentenboek
printsje ~ o.vkw prentje –1 bidprentje -2 keurige dame syn. pleetsje
pripperere \\ \ zw.ww prepareren -1 voorbereiden –-2 dode dieren opzetten
privvelement \\ ~ o prevelement, plichtmatig praatje
privventief \\\ bn preventief
prizzedent \\ ~ m president
prizzemere \\ \ [O] \\\ zw.ww (Fr:présumer) veronderstellen; [M/J: veróndersjtèlle]
prizzentere \\ \ zw.ww presenteren, aanbieden, syn: aanbeje, beje, besjteke
proaj \ o verz.n slecht volk → krauw
proan \ v paardenvlieg, steekvlieg, daas, syn: →praom
proem lk\ v (proeme lk~ /pruumke lk\) pruim –1 boomvrucht –2 pluk tabak om op te kauwen, syn.sjiek –3 som geld –4 (ord.) vagina, syn.→ sjeij (3)
proeme lk\ zw.ww pruimen –1 tabak kauwen –2 verteren, accepteren
proemeboum lk~ ~ m pruimenboum; ...koon* ~ m pruimenpit; ...muulke kk\ o.vkw pruimenmondje
proementied lk~ lk~ –1 m pruimentijd pruimenseizoen –2 bw (i.s.m. in de ...) nooit, vgl. sint juttemis; syn: proemepaosje, noats
proeme۰vla lk~ \ v pruimenvlaai; ...zjem \ m pruimenjam
proemtebak lk\ m pruimtabak, kauwtabak, syn: sjiek kk\
proetsj kk\ m verz.n. brij, dikke pap
I proetsje kk\ zw.ww. floepen: de zjem proetsj ‘m tösje de boterham oet
II proetsje lk~ [O] zw.ww pronken, syn.(neg.) sjtrón(t)se [J:prónke]
prof \ m (mv.profs) prof -1 beroepssporter (algemeen) –2 beroepswielrenner, professional: hae ies noe van de ammetäörsj euvergegange nao de profs
próffesieje \\ kk\ [O] zw.ww profeteren, voorspellen, voorzeggen: dat kin iech diech proffesieje
próffetäör \\ \ m profiteur, parasiet, klaploper, syn:. klapluiper, parresiet, sjmachlap, tesjevöller
próffetere \\ \ zw.ww profiteren
program \ \ o (programma’s-programmeke) programma
projek \ \ [J] o (projekte-projekske) project
projekóntwiekkelaer \\ ~ kk\ \\ m projectontwikkelaar
projeksie \\\ v projectie
projektere \\\ zw.ww projecteren
proklemere \\\ zw.ww proclameren, syn: aafkóndige
pröl ~ m -1 (prölle-prölke) prul, waardeloos ding, syn. hoddel, klómmel; -2 slecht volk →krauw
prölle۰bak \\ \ m prullenmand, afvalbak; ...bazaar \\ m rommelwinkel
prölleriej \\\ v prullaria, syn: pröllekraom, hoddelskraom, hoddeleriej, klómmeleriej
prómmenadekónzaer \\\ \\ o concert waarbij het publiek kan rondwandelen
prómp ~ [M/J] [O: →prónt] prompt (Fr:prompt) bn.bw –1 vlug, vlot, syn. drek –2 stipt, nauwkeurig, correct
prónke ~ [J] zw.ww pronken; [O]: proetsje, syn. sjtrón(t)se (neg.)
prónksjtök ~\ o pronkstuk
prónt ~ [O] bn.bw pront; [M/J: →prómp] bn kwiek, kek, parmantig, knap: dat ies nog ins e prónt wiefke
proof \ v (prove-preufke) proef
proof۰driè \ \ zw.ww proefdraaien; ...drök \ m proefdruk; ...knien lk~ m proefkonijn; ...sjrief kk\ o proefschrift; ...sjtök \ o proefstuk; ...tied lk~ m proeftijd: hae löp nog in ‘ne prooftied
proos \ I m (r.k.) proost, voorzitter van kapittel van kanunniken II tsw prosit (heildronk) syn: saontee
prooste \ zw.ww proosten, toasten, elkaar toedrinken, klinken, aanstoten; [O: knoetse]
prop \ m (pröp-pröpke) prop
proper ~* bn.bw proper, schoon, netjes, rein, zindelijk
proppeganda \\ \\ m propaganda, syn: reklaam
proppesjeter \\ \\ m proppenschieter, [O: hool gemaakde sjtek van heulentaer], klapbus syn.klambös
pröpsj \ [O] bn.bw stuurs, bokkig, dwars, nors syn: dweersj, sjrauw
prospektes \\\ m (prospektese-prospekteske) prospectus, folder, reclamedrukwerk; syn. brosjuur
protes \\ o (mv.próteste) protest, bezwaar, syn. bezjwoar, verzèt
prottekol \\\ o (mv. próttekolle) protocol (Th.D: prottekol)
pröttele \\ zw.ww pruttelen, zachtjes koken
prottestans \\~ bn.bw protestants: hae waor van heim oet próttestans
prottestere \\\ zw.ww protesteren, tegenspreken
provezories \\~\ bn.bw provisorisch, voorlopig
prukentied lk~ lk~ m pruikentijd
pruuk lk~ v (pruke-pruukske) –1 pruik, kunstmatige haardoos –2 fig. weelderige haardos of lang haar
Pruusj lk~ -1 m (Pruusje-Pruusjke) Pruis, Duitser syn. Duutsjer –2 bn Pruisisch, Duits; hae haet mèt e Pruusj maedsje gevriejd, syn.Duutsj
Pruusjes lk~ o de staat, het grondgebied van Duitsland: hae haet jaorelank op ’t Pruusjes gewèrk (lett. het Pruisisch grondgebied tot ca.1880)
Pruuzjin \\ v (Pruuzjinne-Pruuzjinneke) Pruisische, Duitse vrouw
psjt tsw pst, aanmaning tot stilte of verzoek om aandacht: psjt, zeet sjtil
publekasie kk\ \ ~\ v publicatie
puène \ [O/M] zw.ww zoenen, kussen; [J: poene]
puènhenneke \ \ o.vkw kushandje
puètsjebiè \\ \ zw.ww pootjebaden (alleen onbep. wijs): v’r ginge dèks puètsjebiè bie de Verleefde Buim
I puime \ zw.ww na het maaien, het veld afharken
II puim(e) ~ –1 mv kweekgras, stoppels van afgemaaid graan, doorgroeid met onkruid –2 (Th.D.) m onnozele, vervelende vent of jongen –3 bn waardeloos, slecht, naatje (pet)
puimezeiker(t) ~\~\ m (scheldn.) lafaard
puimsjtein ~ ~ (ook: pumpsjtein) m stofn. en voorwerpsn. puimsteen
puis \ v (puiste-puiske) –1 puist, zwelling –2 moeilijk karwei
pum \ m (pumme-pumke) –1 penis, syn. → piele -2 (scheldn.) rotvent, syn. löl, lapzjwans, kloatzak, piemel
pumpele ~ zw.ww pimpelen, borrelen, drinken
pumpsjtein ~~ → puimsjtein
pungel \ m (pungele-pungelke) buidel of bundel met werkkleding van b.v. mijnwerker
pungele \ zw.ww dragen of sjouwen van klein kind
punger \ m (pungere-pungerke) veerbalans, unster, handweegschaal
punt ~ m (punte-puntsje) punt
puntbeerdsje ~ ~ o.vkw puntbaardje, sik, syn: siek
punte۰lies ~ lk~ [O] v puntenlijst, schoolrapport, [J: rapport]; ...sjlieper lk~ puntenslijper
puntmötsj ~\ v puntmuts →teut
puufferke kk\ [J] o.vkw poffertje
puufferkes۰iezer kk\ lk~ [J] o poffertjespan; ...kraom \ [J] m poffertjeskraam
I puupke kk\ o.vkw -1 poppetje -2 goed ogend, frêle vrouwtje
II puupke lk~ o.vkw windje, scheetje, lichte veest
puupsj kk\ -1 o oogvuiltje, oogetter –2 bn pips, bleek: nao die kouw zuut ‘r nog get puupsj oet
puupsje kk\ \ -1 mv ogen: kiek oet dien puupsje, syn: döppe –2 zw.ww knipperen met de ogen
puus kk\ m –1 (Fr:pucier) (ord.) vuil bed: hae haet de gansen daag in de puus gelege; syn. → bèd –2 pus, etter
puutsjke kk\ [O] (Th.D) o.vkw kusje
puuzzele kk\ zw.ww puzzelen