v 0.9

 

bergenterblijt kl

In ’t  najaar van 1998 namen we kontakt op met de heer Jeng Rouvroye in Vilt om te komen tot ’n gespreksgroep, die ’n afspiegeling zou zijn van de dialectsprekende autochtone bewoners van Berg, Vilt, Terblijt en Geulhem. 

Rouvroye gaf zijn ogen en oren de kost, hetgeen resulteerde in ’n gespreksgroep, bestaande uit drie oorspronkelijke Bergenaren en drie Viltenaren. Zij bleken bereid om samen met ons ‘plat te kalle’ en zodoende de verschillen tussen het Valkenburgs en het dialect van hun eigen dorpen te kunnen vaststleggen.

 Zo kwamen op vrijdag, 13 november 1998 om 19.00 uur  de volgende geïnteresseerde autochtone inwoners bij elkaar in café d’n Törk te Vilt, waar we ook daarna onze bijeenkomsten hielden:

mevrouw Mia Lups-Duyckers, geboren te Berg, maar getogen en wonende in Vilt

de heer Zjir Odekerken, metselaar te Vilt

de heer Sjeng Rouvroye, drankenhandelaar te Vilt

de heer Bèr Schols, administrateur te Berg

de heer Fen Reumers, vrachtwagenchauffeur te Berg

de heer Hubert Mullenders te Berg

Ook de volgende besprekingen op 12 januari, 23 maart en 27 april 1999 kenden een prettig, maar bovenal leerzaam verloop, waarbij - zelfs tot hun eigen verrassing - ’n wezenlijk verschil tussen Vilt en Berg hoorbaar werd, toen de woorden handen en tanden op de proppen kwamen; het meervoud van hand en tand blijkt in Vilt heng en teng te zijn , net als in Valkenburg, maar in Berg han en tan, net als in Maastricht. 
Zowel klank- als toonverschillen met het Valkenburgs, bleken opvallend veel overeen te komen met het Houthems. Een ‘hang’ naar het Maastrichts kon eveneens worden aangetoond.

 

Onze oprechte waardering en dank gaat uit naar de leden van de gespreksgroep Berg-Vilt, voor hun inbreng van het eigen dialect bij de totstandkoming van deze ‘Vallekebergsen Dieksjenaer’.

 

 

KLANKVERSCHILLEN

Valkenburg Berg Vilt Valkenburg Berg Vilt
ee ~* ae ~ uu kk\ u \
week waek knuup knup
deersje daersje zuuster zuster
leve laeve kluusjke klutsjke
rekene raekene Suub Sub
gekrege gekraege buukke bukke
Meerssje Maerssje
eu ~* äö ~* oe kk\ ó \
eupening äöpening soekker sókker
heun häön genoeg genóg
gebeurtig gebäörtig koes kós (kon)
peurtsje päörtsje roetsjbaan rótsjbaan
euveke euveke kloetsj klótsj
keun käön knoep knóp
oo ~* ao ~*  eu \ äö \
hole haole beursj bäörsj
gesjproke gesjpraoke weurd wäörd
krootsj kraotsj
kole kaole
ove aove
koon kaon
ie kk\ i \ -j- ---
iech / diech ich / dich ’t sjniejt ’t sjniet (sneeuwt)
hiek hik nuujts nuuts
ziette zitte obbenuujts obbenuuts
sjpiets sjpits biej bie (insect)
fietse fitse zie sjniejt zie sjniet (snijdt)
friette fritte gewiejd gewied (gewijd)
s- sj-  -eng -an -eng
pestoar pesjtoar  heng han heng
smieddes sjmiddes  teng tan teng
smörges sjmörges  beng ban beng
smaondes sjmaondes leng lan leng
snachs sjnachs
mestreech mesjtreech
-w- --- -we ---
toew toe blowe blo
geboewd geboed sjpowe sjpo
geloewd geloed gowe go
-je --- -nd -ng
geleje gelee ónder ónger
gesjneje gesjnee aend aeng
oo oa
Goossens Goasses
note noate

                        

TOONVERSCHILLEN

Valkenburg

lange klinker, stoottoon lk\

Berg

korte klinker, stoottoon kk\

Valkenburg

lange klinker, stoottoon lk\

Berg

korte klinker, stoottoon kk\

 ie lk\  ie kk\  oe lk\ oe kk\
mien (steenkool) mien koel koel
de mien (de mijne) de mien moel moel
de dien (de jouwe) de dien sjtroeve sjtroeve
doef (duif) doef
uu lk\ uu kk\ boet (boede) boet
luus luus 'n broen broen
muus muus droef (druif) droef
lange klinker, sleeptoon lk~ korte klinker, stoottoon kk\
oet oet
troela troela